Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

1-мавзу. Маълумотлар омборини тузиш ва маълумотларни қайта 
ишлаш усуллари
Мазмуни: Маълумотларни тўплаш, сақлаш, излаш, жойлаштириш ва 
қайта 
ишлаш 
усуллари. 
Маълумотлар 
омборида 
ахборотларни 
жойлаштириш структураси. Ахборотлар устида бажариладиган амаллар. 

---

64 
Маълумотларни излаш бўйича сўровлар. Маълумотлар омборларини 
бошқариш системалари. 
Мақсад: 
Ўқувчиларни 
маълумотлар 
омборини 
тузиш 
ва 
маълумотларни қайта ишлаш усуллари билан таништириш.  
Ўқувчиларнинг билим ва кўникмаларига талаблар: Ўқувчилар 
ахборотларни маълумотлар омборларига тўплаш, сақлаш, излаш, 
жойлаштириш ва қайта ишлаш усуллари ҳақида тасаввурга эга бўлишлари, 
маълумотлар 
омборидан 
зарур 
маълумотни олиш, 
маълумотлар 
омборларини тузиш, унга зарур маълумотларни қўшиш, олиб ташлаш, зарур 
сўровларни ташкил этиш, маълумотларни керакли тартибда саралай олиш, 
сўралаѐтган маълумотларни қоғозга чиқариш, файлга ѐзиб қўйиш ѐки уни 
ўқишни уддалай олиши лозим. 
Академик лицейларда «Маълумотлар омбори»ни ўрганишни схематик 
тарзда қуйидагича тавсифлаш мумкин (2-расм): 
2-расм. «Маълумотлар омбори»ни ўрганишни схематик кўриниши. 
 «Маълумотлар омбори»ни назарий ва амалий ўрганишни мантиқий 
боғланган узвий ўқитиш тизими хусусида тўхталамиз. 
Маълумотлар омборида ўқувчилар ахборотларни тўплаш, сақлаш, 
жойлаштириш, излаш ва қайта ишлаш усулларини ўрганишлари кўзда 
тутилган, бир сўз билан айтганда академик лицей ўқувчилари маълумотлар 
омбори (MS Access)да ишлаш ҳақида қуйидаги билимларни эгаллайдилар:
М а ъ л у м о т л а р о м б о р и 
Маълумотлар омбори ва жамғармаси ҳақида тушунча 
MS Accessни юклаш ва унда ишни тугаллаш 
Маълумотлар омборида ахборотларни жойлаштириш структураси 
Маълумотлар устида бажариладиган амаллар 
Маълумотларни қидириш ва саралаш 
Ҳисобот тузиш ва чоп қилиш 
Маълумотлар омборини бошқариш системалари 

---

65 

ахборотларни тўплаш, сақлаш, жойлаштириш, излаш ва қайта 
ишлаш усуллари; 

маълумотлар омборида ахборотларни жойлаштириш. Ахборотлар 
устида бажариладиган амаллар;

маълумотларни излаш бўйича сўровлар; 

маълумотлар омборини бошқариш тизими;

маълумотлар омборини бошқариш дастури билан ишлаш. 
Шу билан бир қаторда қуйидагиларга алоҳида аҳамият берилади: 

Маълумотлар омбори (МО), уларнинг характеристикалари. 

МОБТ ни архитектураси. 

Реляцион МО.

Маълумотларни ташкил қилиш турлари. МО администратори. МО ва 
уларни амалга ошириш учун қўйиладиган талаблар.

Маълумотларни тасвирлаш тили ва унинг функциялари. Жадвал 
кўринишда тасвирлаш. 
