Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

 
 
 
 

---

76 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ 
МАТЕРИАЛЛАРИ 

---

77 
“Ўзбек халқ, педагогикаси” қамрови ниҳоятда кенг, бағоят серқирра ва 
сержило тушунча бўлиб, у шу халқ, пайдо бўлган бутун даврни ўз ичига олади. 
Халқ педагогикаси ижтимоий ва маиший-аҳлоқий ҳаётнинг барча 
томонларини, халқ оғзаки ижоди, қадршунослиги, удумшунослиги ва 
маросимшунослигининг етакчи йуналишларининг, диний аҳлоқий таьлимотни 
қамраб олиши билан ҳарактерланади. 
Маьлумки, халқнинг педагогик қарашлари ўзаро асрлар давомида 
шаклланган ва улар бизга алоҳида қўлланма, дастур дарсликлар шаклида етиб 
келмай, балки асосан халқ оғзаки ижодига кирувчи турли жонлардаги асарлар, 
элшунослик, қадршунослик, удумшуносликлар қошида сақлаб қолинган ва 
қурьон, хадисда уз ифодасини топган. 
Халқ педагогикаси таркибига достонлар, эртаклар, меҳнат, мавсум-
маросим қўшиқлари, асотирлар, нақллар, ривоятлар, афсоналар, мақоллар, 
маталлар, ҳикматлар, кайроқи, сўзлар, афоризмлар, топишмоқлар, тез 
айтишлар, болалар ўйинлари, аллалар, тўй ва аза қушиқлари, айтишлар, олқиш 
ва қарғишлар, суюш, эркалаш қушиқлари, эркаламалар, овутмачоқлар, 
қизиқмачоқлар, яшинмачоқлар, хукмагичлар, чорламалар, чеклашмоқчалар, 
гулдургуплар, санамалар, лапарлар, айтишув, ўлан, термалар, болалар 
тарқалиш, чорлаш қўшиқлари, рамазон, бойчечак, ёмғир, куёш, юлдуз, сув 
айтимлари, чандишлар, тегишмачоқлар, масҳараламалар, «Наврўз», «Меҳржон» 
баҳор, куз, қиш, ёз айтим қўшиқ ашулалари, дехкончилик, чорвадорлик, касб-
хунармандчилик билан боғлик насрий ва назмий асарлар, инсон табиат 
ҳайвонот дунёсига оид намуналар ҳамда мифологик тасавурлар акс етган 
асарлар, қурьони Карим, Хадис ҳамда Шарқ мутафаккирларининг аҳлоқ-одобга 
оид қарашлари киради. 
Халқ, наздида, инсон она қорнидан яхши ё ёмон бўлиб туғилмайди - у 
бирдай туғилади, яхши-ёмонга айланиши тарбиядан, даставвал ота-она, оила, 
махалла-куй, қишлоқ-овул, қолаверса, жамият-тузумдандир. Бунда аждодлар 
қолдирган ота мерос-оилавий педагогика, халқ педагогикаси, шунингдек 
удумшунослик, қадршунослик, элшунослик аньаналари хал қилувчи ўрин 
тутади. Халқ таькидлашича, бола бошдан туғри, хаққоний тарбияланса, у 
келгусида яхши инсон бўлиб етишади, эгри йулда тарбияланса ёмон кишига 
айланади. Зеро, кўчат бошдан, бола ёшдан мақолига амал қилиш халқ 
аньанавий педагогикасининг бой йўналишидир. Шунинг учун халқ 
педагогикасида тарбиянинг майда-чуйдаси, яьни бирламчи-иккиламчиси