|
Kirish
Oldimizda turgan mustaqil buyuk davlat qurishdek murakkab va sharafli ish
darajasini yangi sifat bosqichiga ko‗tarish uchun astoydil xarakat qilmog‗imiz
darkor. Har qanday ulug‗ maqsadlarga yetishish, yangi jamiyat, farovon turmushni
qurish, inson zotiga munosib go‗zal hayot barpo etish, avvalo, shu jamiyat a‘zolari
bo‗lgan komil insonlarga, kelajak barkamol avlodga bog‗liqdir. O‗zbekiston
Respublikasining mustaqilligi ravnaq topib, barcha sohalarda yuksak ishlar amalga
oshirilib kelinayotgan shu kunlarda maorif sohasida ham ta‘limni isloh qilish
borasida samarali natijalarga erishilmoqda. O‗zbekiston Respublikasi demokratik
huquqiy davlat qurish yo‗lidan borar ekan, inson huquq va erkinliklarini ta‘minlab,
jamiyatni ma‘naviy jihatdan boyitib borishni, dunyo hamjamiyatiga
integratsiyalashuvni amalga oshirmoqda. O‗zbekiston Respublikasi
Prezidenti I.A.Karimov ma‘ruzasida ―Biz o‗z iste‘dodli, fidoyi bolalarimizga,
farzandlarimizga bilim va kasb cho‗qqilarini zabt etish uchun qanot berishimiz
kerak zero, sog‗lom avlodni tarbiyalash – buyuk davlat poydevorini, farovon hayot
asosini qurish deganidir‖, - deb aytgan
1
. O‗zbekiston Respublikasi demokratik
huquqiy davlat qurish yo‗lidan borar ekan, inson huquq va erkinliklarini ta‘minlab,
jamiyatni ma‘naviy jihatdan boyitib borishni, dunyo hamjamiyatiga
integratsiyalashuvni amalga oshirmoqda. O‗zbekiston Respublikasi demokratik
huquqiy davlat qurish yo‗lidan borar ekan, inson huquq va erkinliklarini ta‘minlab,
jamiyatni ma‘naviy jihatdan boyitib borishni, dunyo hamjamiyatiga
integratsiyalashuvni amalga oshirmoqda.
Mamlakatimizda jismoniy sog‘lom,
ma‘naviy yetuk, har tomonlama uyg‘un va barkamol rivojlangan, mustaqil
fikrlaydigan, intellektual salohiyatga, chuqur bilim va zamonaviy dunyoqarashga
ega, Vatanimizning taqdiri va kelajagi uchun mas‘uliyatni o‘z zimmasiga olishga
1
Karimov I.A.Yuksak ma‘naviyat–engilmas kuch. Toshkent: O‗zbekiston, 2008.
-
23.bet
.
qodir bo‘lgan yosh avlodni tarbiyalab voyaga yetkazish vazifasini izchil davom
ettirish uchun aniq maqsadga qaratilgan keng ko‘lamdagi kompleks chora-
tadbirlarni amalga oshirish, davlat va jamiyatning barcha kuch va imkoniyatlarini
shu yo‘lda safarbar etish maqsadida hamda 2014 yil «Sog‘lom bola yili» deb e‘lon
qilinishi
munosabati
bilan«Sog‘lom
bola
yili»
Davlat
dasturi
tayyorlandi
2
:«Sog‘lom bola yili» Davlat dasturi «Sog‘lom bola yili» Davlat
dasturida quyidagilar ko‗zda tutildi: «Sog‘lom bola yili» Davlat dasturini amalga
oshirishning ustuvor vazifalari vyo‘nalishlari etib belgilansin: sog‘lom va har
tomonlama barkamol avlodni shakllantirish uchun qonunchilik va normativ-
huquqiy bazani yanada takomillashtirish, bu borada qulay tashkiliy-huquqiy shart-
sharoitlarni yaratishga qaratilgan yangi qoida va me‘yorlarni ishlab
chiqish;sog‘lom bolaning dunyoga kelishi masalasiga sog‘lom va ahil oilaning
mevasi sifatida qarab, oilada o‘zaro hurmat va mehr-muhabbat, yuksak axloqiy va
ma‘naviy qadriyatlar muhitini shakllantirish, yosh oilalarning oyoqqa turib olishi
uchun moddiy yordam ko‘rsatish .Jamiyatimizda yuz berayotgan ijtimoiy, iqtisodiy,
ekologik o‗zgarishlar jismoniy va ruhiy nuqsonga ega bulgan bolalarning
ko‗payishiga sabab bo‗lmokda. Bolaning,barcha psixik jarayonlar – idrok, xotira,
tasavvur, tafakkur, xulq-atvor-nutq ishtirokida shakllanadi.Eshitish va nutq
nuqsoniga ega bolalarda intellektual rivojlanish sur‘ati orqada qolishi mumkin. U
atrofdagilar bilan kam muloqotga kiradi, shunga bog‗liq holda tasavvur doirasi
chegaralanadi, tafakkurning rivojlanish tempi orqada qoladi. Shunday qilib nutqiy
buzilish tahlili psixik rivojlanishning turli tomonlari bilan bog‗liqligi asosida
nutqiy patologiyalar mavjud bolalarni o‗rganishga kompleks yondoshuv bo‗lishni
talab etadi. Nutqiy faoliyat bola psixikasi, turli ruxiy jarayonlar (sensor,
intellektual, hissiy iroda sohasi) bilan bog‗liq holda shakllanadi. Bolada
kechayotgan ruxiy jarayonlarning o‗ziga xos xususiyatlarini individual o‗rganish,
bola nutqining nuqsonli rivojlanishini aniqlash imkonini beradi.Shu sababli
нутқида нуқсони бўлган bolalarning bilish jarayonlarini rivojlantirish muxim
axamiyat kasb etadi. Mamlakatimizda нутқида нуқсони бўлган bolalarning
2
«Sog‘lom bola yili» Davlat dasturi
Toshkent, 2014
sog‗lom tengqurlari qatori milliy ruhda tarbiyalanishlari, aqliy, ma‘naviy-axloqiy,
jismoniy jihatdan kamol topishlari, jamiyatdagi ijtimoiy hayotga mustaqil, yetuk
fuqarolik darajasida tayyor bo‗lib yetishishlari masalalariga jiddiy e‘tibor
qaratilmoqda. Ushbu vazifalarni hal etishda нутқида нуқсони бўлган bolalarning
ruxiy jarayonlarini rivojlantirish masalalari markaziy o‗rinni egallaydi. Нутқида
нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktabga tayyorligini tekshirish metodikalarini
eng yaxshi rivojlangan va muhim yo‗nalishlaridan aniqlash, o‗z-o‗zini baholashi,
psixologik ―himoya usullari‖ni, u o‗zining psixik holatlarini, xarakterining asosiy
sifatlarini va boshqa individual-psixologik xususiyatlarini o‗rganishga qaratilgan
bo‗lib,tibbiy-psixologik-pedagogik komissiya mutaxassislari, kichik maktab
yoshidagi bolalar bilan ishlayotgan psixologlar va maxsus maktab psixologlarini
bu boradagi bilim,malaka va ko‗nikmalarini talab darajasiga ko‗tarish
lozim.
3
Mazkur usullar o‗z navbatida ota-onalarning ehtirosini mo‗‘tadillashtirish,
kasal bolaning to‗g‗ri tushunishlarini, o‗z-o‗ziga tasalli berish, bolaga ijobiy tarzda
yondashish
imkonini
beradi.
Shu
sababli
yНутқида
нуқсони
бўлганo‗quvchilarni maktabga tayyorlash jarayoninni
o‗rganish
o‗rganish
tadqiq
etish dolzarb muaammo sanaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
