Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги навоий кон-металлургия комбинати

2.8-расм. Чуқурлик кўчкиси — Реттиховский кўмир карьерида осилиб турадиган ёнининг силжиши (Э.Л.Галустьян бўйича):
1—бортнинг кўчкигача бўлган ҳолати; 2 - худди шу, кўчкидан сўнг; 3 –тахминий сирпаниш юзаси; 4— бурчак усти қатламли қалинлиги; 5—туфоген аргиллитлар бурчаги; 6 — кўмир қатлами.
2.9-расм. Туртиб чиқариш
чуқур кўчкининг схемаси
(Г. Л. Фисенко бўйича):
1 —карьербортининг ҳолати; до оползня;
2 — худди шу, кўчкидан сўнг;
3 — итариб турувчивал;
4 — тахминий силжиш текислиги;
5 — очиқ жинсларнинг
қатламли қатлами;
6 — фойдали қазилма қатлами;
7 — суст лойли жинслар қатлами.

Кўчкининг сабаби — бўшатилганда сиилжишга қаршиликни сезиларли даражада йўқотиш орқали ичлашадиган туфоген аргиллитлар қатламининг қайта намлиниши.
Итариб турадиган кўчкилар қиялик (борт) асосида силтаб тортиб қўйилмаган қатламсимон тоғ жинслари (лойлари) қиялигининг асосида мавжуд бўлганда юзага келади. Бундацй кўчкиларнинг сирпаниш юзаси тоғ жинслари массивини ўйиқ (карьер туби) этагининг пастида тутиб қолади ва пастки қисмида қияликнинг пастки қирғоғидан маълум масафада кундузги юзасига чиқади(2.9-расм).


Назорат учунсаволлар:
1.
2.
3.
4.


Адабиётлар:

1.Ржевский В.В., Новик Г.Я. Тоғ жинслари физикасининг асослари. - М.: Недра, 1984. 56-б.

2.Астафьев Ю.П. Фойдали фазилмалар конларини очиқ усулда қазиганда тоғ жинслари массивининг ҳолатини бошқариш.- Киев-Донецк.: Олий мактаб, 1986.36-б.
3.Картошов Ю.М. ва б. Тоғ жинсларининг мустаҳкамлиги ва деформацияланиши. –М.: Недра, 1979. – 269-б.
6 -ЛЕКЦИЯ
ТОҒ ЖИНСЛАРИ МАССИВЛАРИНИНГ
ФИЛЬТРАЦИОН ДЕФОРМАЦИЯЛАРИ


Машғулотнинг мақсади: Очиқ кон ишларида фойдали қазилмалар конларига ишлов берилганда фильтрацион деформацияларнинг юзага келишини ўрганиш.