Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги навоий кон-металлургия комбинати

Қўлланиладиган кон-транспорт жиҳозларикон жинсларида статик ва динамик босим ҳосил қилиб, қияликларнинг турғунлигига таъсир кўрсатади. Статик босим жиҳознинг ишламаётган ҳолатидаги массасини аниқлаб беради. Динамик босим икки шаклда намоён бўлади: 1) тебранишлар манбаидан маълум масофада жойлашган жинсларда кон-транспорт жиҳозлари вибрацияи таъсири остида, бунда силжишга қаршилик пасаяди; 2) экскаватор ишлаётган вақтда тоғ жинсига бўлган босим қайта тақсимланади ва алоҳида соҳаларда статик босимдан бир неча бараварга ошиши мумкин. Биринчи ҳолатда динамик кучланашлир тоғ жинслари массивида пасайган пишиқлик зонасининг пайдо бўлишига олиб келади, иккинчи ҳолатда эса тоғ жинсининг кўтариб туриш қобилияти ошиши ёки силжувчан кучланишлар кескин катталашиши мумкин.

Вибрация параметрларини ва динамик босимлар катталикларини ҳар бир типдаги жиҳоз учун маълум муҳандис-геологик шароитларда тажриба йўли билан аниқлаш тавсия этилади.


Назорат учунсаволлар:

1. 
   Карьернинг гемометрик параметрларининг карьерлар бортларининг турғунлигига таъсирини тушунтириб беринг?
   

2. Тоғ жинслари массивларининг зичланиш жараёнини тавсифлаб беринг?
3. Қазиш тизими ва тоғ ишларининг карьер бортлари ва поғоналарининг турғунлигига таъсир кўрсатадиган асосий омилларни айтиб беринг?
4. Кон-транспорт ускунаси қияликларнинг турғунлигига қандай таъсир кўрсатади?

Адабиётлар:

1. Астафьев Ю. П. Фойдали фазилмалар конларини очиқ усулда қазиганда тоғ жинслари массивининг ҳолатини бошқариш.- Киев-Донецк.: Олий мактаб, 1986.21-б.

2.Арсентьев А.И. ва б. Бортлар турғунлиги ва карьерларнинг қуритилиши.- М.: Недра, 1982.- 165 с.
3.Баклашов И. В. ва б. Жинсли массивлардаги механикавий жараёнлар.- М.: Недра, 1986.
4.Турчанинов И.А. ва б. Тоғ жинслари механикаси асослари.- Л.: Недра,1989.


5-лекцияси.
ТОҒ ЖИНСЛАРИ МАССИВЛАРИНИНГ ДЕФОРМАЦИЯСИ
Режа:


1. Деформацияларнинг таснифланиши.
2. Тўкилмалар ва қуламалар
3. Поғоналар ва карьерлар бортларининг кўчкилари.