Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик технология институти Сотволди Турсунов

Биологик хусусиятлари. Ҳароратга талаби. Тритикале уруғлари 3-5⁰С да уна бошлайди. Ҳароратнинг кўтарилиши билан уруғ униб чиқиш даври тезлашади. Униб чиқиши учун ўртача оптимал ҳаво ҳарорати 20-22⁰С. Уруғлар экилгандан кейин 6-8 кунда униб чиқади. Ҳарорат 35⁰С ошса, уруғлар униб чиқиши тўхтайди. Кузги тритикале 18-20 ⁰С совуққа бардош беради. Совуққа чидамлилиги кузги буғдойникидан юқори, Ўзбекистон шароитида баҳорги шакллари ҳам яхши қишлаб чиқади.
Ўзбекистонда тритикале асосан кузда тупланади ва бир туп ўсимликда 2-6 та поялар ҳосил қилади. Туп қалинлиги кам бўлганда тупланиш кучаяди.
Тритикале асосан ўзидан чангланади, аммо ҳаво иссиқлик, қуруқ бўлганда четдан чангланиши ҳам кузатилади. Ўзбекистонда навлар, экиш муддатлари, қўлланилган агротехникага боғлиқ ҳолда ўсиш даври 220-250 кунни ташкил қилади. Кузги тритикале, кузги буғдойга нисбатан 5-10 кун кеч етилади.
Намликка талаби. Намликка талабчан. Етарли иссиқлик, ҳаво бўлганда уруғлари уз оғирлигига нисбатан 55-60 % намликни ютиб уна бошлайди. Ўсимликнинг намликка энг талабчан даври найчалашдан доннинг тўлишигача. Ўсув даврида тупроқда намлик чекланган дала нам сиғимининг 70-75 % дан кам бўлмаслиги керак.
Тупроқка талаби. Ўзбекистон шароитида тритикале бўз, ўтлоқи-бўз тупроқларда ўсади. Механик таркиби енгил, қумоқ-қумоқ тупроқлар ҳам тритикале етиштириш учун қулай. Фақат ботқоқлашган оғир ҳамда шўр тупроқлар тритикале учун яроқсиз. Тупроқ муҳити рН 6-7 бўлиши маъкул.
Навлари. Prag serebristiy-буйи 170-185 см, тупланиши 2.5-5. Барглари умумий массасининг 42 % ни ташкил қилади. Барг узунлиги 25-40 см, эни 2-3 см. Бошоғи ок, 9-11 см, зичлиги 10 см да 35-37 бошоқча жойлашган. Қилтиқлари оқ, кучсиз тарвакайлаган. 1000 доннинг массаси 40-44 г. Самарқанд нав синаш станцияси ва Фарғона нав синаш участкасида синов йиллари 301-454.7 ц/га яшил масса ҳосили олинган.
Дон ҳосили Самарқанд ДНСС да уртча 60.5 ц/га ни ташкил килган. Ўсув даври яшил масса учун 177 дон учун 212 кун.
Баходир-Тожикистон дехқончилик ИТИ да яратилган. Икки ҳосилли Республикамизнинг суғориладиган ерларида туманлаштирилган. Бошоғи призмасимон, 8-8.5 см. Дони тухумсимон, тўқ қизил, 1000 та дон вазни 50.8 г. Сурхондарё Узун ДНУ да ўртача 66,2 ц/га дон ҳосили олинган. Дон учун экилганда ўсув даври 193 кун, яшил озиқа учун 165 кун. Синов йиллари касалланмаган.