Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик технология институти Сотволди Турсунов

Қарши кураш – ўсимлик қолдиқларини йўқотиш, ўз муддатида экиш ва экиш олдидан уруғларни кимёвий воситалар билан дорилаш мақсадга мувофиқ бўлади.
Буғдой триписи (Haplothrips tritiki Kurd) – бу зараркунанда буғдойга айниқса қургоқчилик йилларида уни зараридан ҳосилдорлик 50 фоизгача камайиб кетиши мумкин. Маълумотларга қараганда буғдой бошоқлаш ҳамда гуллаш фазаларида ўсимликка қаттиқ зарар етказиш натижасида буғдой дони пуч бўлиб қолиши кузатилган.
Буғдой триписи кенг тарқалган-ёш личинкали даврида анғизда, тупроқда қишлайди. Эрта баҳорда ҳарорат 8⁰С га етганда личинкалар анғиз устига чиқиб шу ерда вояга етади. Май ойида тухумларини бошоқ бандига ва дон қобиғига биттадан ёки тўп-тўп қилиб қўяди. Тухумларидан чиққан личинкалар бошоқчадаги гул ширасини сўради. Зараркунанда йилига 1 марта авлод беради.
Ғалла гуллилар ширалари (Sitodion avenea)нинг бир неча тури бўлиб, ғалла экинларига катта зарар етказади. Ширалар экинлар ширасини сўриш натижасида ўсимлик заифлашади, яхши ўсмайди, дон шаклланиши орқада қолади. Ўсимликнинг дони кўпинча пуч бўлаб қолади, барглари сўлиб сарғаяди. Ғалла гуллилар ширалари жуда кенг тарқалган зараркунандалар бўлиб, улар республикамизнинг барча худудларида учрайди. Шираларнинг танаси 1,5-2,8 мм, бўлиб, туси яшил, тўқ қўнғиргача бўлади. Қанотсиз ва қанотли шакллари учраб, тирик личинка туғиб кўпаяди. Ғалла гулли ширалари мавсумда ўн мартадан ортиқ авлод бериб кўпаяди.
Зарарли хасва (Eurygacter integriceps) – буғдой ва арпа поялари, бошоғи ширасини сўриб зарар етказади, бундай зарарлаш натижасида экинларнинг айрим поялари нобуд бўлади ёки поя шикастланиши натижасида ҳосил анча камайиб кетади. Хасва пояни кечроқ зарарласа унинг ичидаги дон пуч ва оқсили кам бўлиб қолади ва натижада бундай дондан тайёрланган нон сифатсиз, ҳамири ёпишқоқ бўлади.
Хасва зарарлаган майдонлардан уруғлик доннинг униб чиқиши 50 фоизгача камаяди. Зарарли хасва республикамиз барча худадларида тарқалган бўлсада тоғолди минтақаларида кўп миқдорда учрайди.
Зарарли хасва бир йилда бир марта авлод беради. Хасва вояга етган ҳолда асосан тоғларда, тошлар ёки ўсимликлар остида қишлайди. Март-апрель ойларида қишлов жойларидан чиқиб экин далаларига ёпирилади.