Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик техналогия институти

5.3.
 
Шахснинг ижтимоий-иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш 
йуллари ва воситалари 
Шахс манфаатлари ва хавфсизлигига тахдидларга муносабатда инсоннинг 
рухий холатини фаоллик, багрикенглик (толерантлик), чидамлилик сифатида 
тавсифлаш мумкин. 
Фаоллик инсоннинг ўз мақсадини танлаши ҳамда унга эришишида куч-
кудрат, шижоат, жушкинлик билан фаолият курсатиш ва мехнат килишга 
шайлиги хисобланади. Бу хол шахснинг маълум билим, касб-малака, 
махоратга эга булиб, ўзгарувчан вазиятлар ва холатларда ҳам ўзига муносиб 
жойни эркин эгаллашга, юкори натижа ва самара билан ишлашга имкон 
беради. Бундай холатдаги киши ракобатбардош, иқтисодий жихатдан мустакил 
булиб, ўзининг мехнати, махорати, ишбилармонлиги туфайли купгина 
эхтиёжларини кондира олади. 
Шахснинг хавфсизлиги хозирги даврда қўйидагилар билан тавсифланади: 
-ахолининг мехнат ва тадбиркорлик фаоллиги; 
-мехнат унумдорлиги ва ишлаб чиқариш самарадорлигининг усиши, 
иқтисодий усишга эришиш; 
-тиббий хизмат курсатиш сифатининг яхшиланиши; 
-мехнатга лаёкатли ахолининг иш билан бандлигининг ошиши ва 
ишсизликнинг камайиши; 
-ахоли даромадлари ва истеъмолининг, уртача даромад даражасининг 
усиши; -кишиларнинг билим, касб-малака ва маданият даражасининг 
усиши; 
-маънавиятнинг ривожланиши; 
-фаннинг ривожланиш даражаси; 
-камбагаллик ва кашшокликнинг камайиши; 
-ахоли улим даражасининг камайиши; 
-ахолининг уртача умр куриш даражасининг усиши. 
Давлат шахс хавфсизлигини бахолаш учун жамиятда ижтимоий 
бекарорликни вужудга келтириши мумкин булган қўйидаги курсаткичларни 
тахлил килиб бориши керак булади: 
-жамиятда ахолининг тор доирада нихоятда бой-бадавлат ва келажагига 
ишончини йукотган нихоятда камбагал кишиларга ажралиши, уларнинг 
даромадлари уртасидаги фаркнинг катталашиб бориши; 
-ижтимоий низоларни келтириб чиқариши мумкин булган даражада 
ишсизликнинг усиши; 
-камбагаллик ва кашшоклик муаммосини келтириб чиқариши мумкин 

---

булган даражада ахоли турмуш даражасининг кескин пасайиб кетиши; 
-шахарларда 
кишлоклардагига 
нисбатан 
камбагал 
кишиларнинг 
купайиши, наркомания, фохишалик, ташкилий жиноятчиликнинг усиши учун 
шароитнинг вужудга келишини олдини олиш; 
-жамиятда ва хужалик фаолиятида коррупция ва криминаллашувнинг 
усиши. Шахснинг хавфсизлигини таъминлашда давлатнинг ижтимоий сиёсати 
мухим роль уйнайди. Давлатнинг ижтимоий сиёсати, уни амалга ошириш 
механизмлари одамларнинг мехнатдаги фаоллиги ва тадбиркорлигини 
устириш учун шарт-шароитлар яратишга қаратилиши лозим. 
Ушбу вазифаларни амалга ошириш мақсадида утиш даврида 
Ўзбекистонда давлатнинг ижтимоий сиёсати қўйидагиларга қаратилган: 
-фукароларнинг эркин иқтисодий фаолият, тадбиркорлик ва мехнат, касб 
турлари ҳамда сохаларини эркин танлаш каби конституқиявий хукукларини 
таъминлаш; 
-мехнат мотивақиясининг кучли механизмини киритиш, ахолининг 
иқтисодий фаоллигини ошириш учун шароитлар яратиш; 
-ахолини мақсадли ва манзилли ижтимоий химоя килиш ҳамда кам 
таъминланган гурухларни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш; 
-таълим, ижтимоий сугурта, согликни сақлаш тизимларини ислох килиш 
йули билан ахолининг ижтимоий хизматларга булган зарур кафолатни 
таъминлаш
11
. Шунингдек, давлат ижтимоий сиёсати ахолининг даромад ва 
мулкка эгалик даражаси буйича кескин табакалашувининг олдини олиш ҳамда 
ахолининг тулов талабларини кенг микдорда кондириш ва унинг усишини 
таъминлаш чора-тадбирларини амалга оширади. 
Х,ар бир шахс, фукаро хавфсизлигини таъминлашда фукаронинг ўзи, у 
ишлайдиган мехнат жамоаси, давлат, жамоат ташкилотларининг ижтимоий 
ҳамкорликдаги фаолияти талаб этилади.