Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

Microtarmoqning ishlash prinsipi va uni boshqarish 
MT quyidagi rejimlarda ishlashi mumkin: 
1) Avtonom rejimda, MT asosiy elektr tarmog’idan uzilgan holatda; 
2) Asosiy tarmoqqa ulangan rejimda. 
Avtonom rejimda MT elektr tarmog’dan uzilgan bo’lib, bunda MT dagi 
taqsimlangan energiya manbalari mustaqil yuklamalarni kerakli quvvat energiyasi 
bilan ta'minlaydi. 
Asosiy tarmoqqa ulangan ishlash rejimida esa MT to'liq yoki qisman asosiy 
tarmoqqa ulangan bo’ladi va MTda ishlab chiqarilgan energiya quvvati qo'shimcha 
xizmatlar uchun ishlatiladi, yoki energiyani saqlash uskunalari energiya manbasi 
bilan ta’minlanadi. 
MT radial fiderlar guruhini (A, B va C), tarqatish tarmog’ini va mahalliy 
yuklamalar to'plamini o’z ichiga olishi mumkin (1-rasm). MTning radial tizimi 
taqsimlash tarmog’i tizimiga statik kalit orqali umumiy ulanish nuqtasi orqali 
ulanadi. Umumiy ulanish nuqtasi transformatorning asosiy tomonida joylashgan 
bo’lip MTni asosiy elektr tarmoq’idan ajratib turadi. Mahalliy yuklamalar MTdagi 
taqsimlangan energiya manbalaridan elektr energiyasi bilan ta’minlansa, asosiy 
tarmoqdagi ikkilamchi yuklamalar esa asosiy elektr tarmoqdan transformator 
yordamida ta’minlanadi. Statik kalit asosiy elektr tarmog’da uzilishlar yuz 
berganida yoki texnik ko’riklar davrida MTni asosiy tarmoqdan uzishga 
mo’ljallangan. 
MTni boshqarish bosqichlari qiyudagi uchta qismdan iborat: 
• Mahalliy yoki quyi boshqaruv; 
• Ikkinchi bosqich boshqaruvi; 
• Uchinchi bosqich boshqaruvi; 
Mahalliy boshqaruv yoki ichki boshqaruv ierarxiyasining birinchi 
darajasidir. Ushbu nazorat mahalliy o'lchovlarga asoslangan va aloqani talab 
qilmaydi. Ushbu nazorat bosqichining maqsadi qayta tiklanuvchi energuya 
manbalari, yani mikromanbalardagi tok kuchini va kuchlanishni boshqarishdir. 
Ikkinchi bosqich boshqaruvi MT ning chastota va o'rtacha kuchlanish og’ishi 
yuk o'zgarishi yoki ta'minotdagi har bir o'zgarishdan keyin nolga qarab tartibga 
solinishini ta'minlaydi. Shuningdek, bu boshqaruv ichki yordamchi xizmatlar 
uchun ham javobgardir. 

---

64 
1-rasm. Microgridning sxematik diagrammasi 
Uchinchi bosqich boshqaruvi eng yuqori bosqichdagi nazoratdir va MT ning 
har ikkala ish rejimida va tarmoqqa ulangan rejimda quvvat oqimini boshqarishni 
ta'minlaydi. Ushbu uchinchi boshqaruv tizimda bir-biri bilan o'zaro aloqada 
bo'lgan ko'p sonli MTlarning ishlashini muvofiqlashtirish va ehtiyojlar yoki 
talablarni tarmog'idan (kuchlanishni ta’minlash, chastotani boshqarish va 
boshqalar) etkazish uchun javobgardir [3,4].