|
FOTOELEKTRIK STANTSIYALARDA ISHLAB CHIQARILGAN
ELEKTR ENERGIYANI OPTIMAL TAQSIMLASH ORQALI
ENERGIYANI TEJASH
кat.o’qit.O.U.Otamirzaev, talaba SH.G’.Abbasova (NamMQI)
Fotoelektrik stantsiyalarda ishlab chiqarilgan elektr energiyani to’g’ri
taqsimlash tarqatish elektr tarmoqlarining samarali ishlashiga, yangi tarmoqlarni
loyixalashdagi va ishlab turgan tarmoqlarni takomillashtirishdagi vazifalarni
qanchalik to’g’ri bajarilishiga bog’liq bo’ladi. Tarqatish elektr tarmoqlarini
loyixalash jarayonida optimallash ma’lum bir kompleks vazifalarni o’z ichiga
oladi, bunda optimallash mezon ko’rsatkichi sifatida bir necha parametrlar nazarda
tutiladi, jumladan o’tkazish xususiyati, kuchlanish sifati, elektr ta’minoti
uzuluksizligi, kapital xarajatlar, elektr energiya isrofi va boshqalar.
Quvvati 20 MVA bo’lgan yopiq elektr tarmog’ida yuklamani optimal
taqsimlashda optimallashni mezon ko’rsatkichi sifatida eng kichik yig’indi quvvat
isrofini olamiz.
Faqat aktiv qarshilikka ega elektr tarmoqlarida quvvatlarni optimal
taqsimlanishi, bu tarmoqdagi oqim taqsimlanishi (tok taqsimlanishi) bilan mos
keladi. Har qanday elektr tarmog’i uchun kontur tenglamalarini tuzib, ushbu kontur
tenglamalarini yechish orqali quvvatni optimal taqsimlash imkoniyatiga ega
bo’lamiz.
Quvvatlar oqimidagi manfiy ishoralar quvvat oqimining (tok oqimining)
yo’nalishi qarama-qarshi ekanligidan dalolat beradi, ya’ni elektr tarmog’ining
ma’lum bir qismlaridagi iste’molchilar ikkita manbadan ta’minlanayotganlini
bildiradi.
Eng kichik yig’indi quvvat isrofini mezon ko’rsatkichi sifatida qaralganda
bitta nuqta eng optimal ajratish nuqtasi hisoblanadi, lekin bu nuqta ikki tamondan
ta’minlangan. SHuning uchun ushbu nuqtaga yo’nalgan quvvat oqimi qaysi
tomonda kamroq bo’lsa, xuddi shu joyda tarmoqni ajratish maqsadga muvofiq
bo’ladi va bunda quvvatlar taqsimlanishi optimal taqsimlanishga juda yaqin
bo’ladi.
Hisob-kitoblar shuni ko’rsatadiki elektr tarmog’ida “b” nuqta ajratish
nuqtasi bo’lganda yig’indi quvvat isrofi quyidagiga teng bo’ladi:
367
n
ij
ij
ij
b
R
U
S
P
1
2
2
2
2
2
2
54
,
0
)
5
8
,
5
4
4
,
6
5
,
2
4
,
11
(
35
1
MVt
Elektr tarmog’ida “a” nuqta eng optimal ajratish nuqtasi ekanligini tekshirib
qo’ramiz, buning uchun tarmoqning boshqa nuqtalarini ajratish nuqtasi deb
qaralgandagi quvvat isrofini hisoblaymiz va ularni bir-biri bilan taqqoslaymiz.
Ajratish nuqtasi “a” bo’lganda yig’indi quvvat isrofi quyidagiga teng
bo’ladi:
n
ij
ij
ij
а
R
U
S
P
1
2
2
2
2
2
2
76
,
0
)
5
2
,
12
3
4
,
6
5
,
2
5
(
35
1
MVt
Olib borilgan hisob-kitoblardan shu narsa ma’lum bo’ladiki, ajratish nuqtasi
sifatida “a” nuqta olinganda quvvat isrofi “b” nuqtadagiga nisbatan katta chiqdi,
demak ushbu tarmoqni “b” nuqtadan uzib qo’yganimizda quvvat elektr tarmog’ida
optimal taqsimlangan bo’ladi.
Bizga ma’lumki har qanday elektr tarmog’idagi yuklama yil davomida bir
xil bo’lmaydi, shuning uchun elektr tarmog’ining eng optimal uzilish nuqtasini
aniqlashda yillik yuklama grafigini ham e’tiborga olish kerak bo’ladi. Agar yillik
yuklama grafigida elektr tarmog’idagi eng katta uzatiladigan quvvat vaqti kichik,
kichik quvvatni uzatish vaqti esa katta bo’lsa, optimal ajratish nuqtasi “v” nuqta
bo’lmasligi mumkin.
Yil davomida bir xil yuklama bo’ladi degan xolda, ajratish nuqtasi “b” va
“a” bo’lgandagi yillik elektr energiya isrofini hisoblaymiz:
4
,
4730
8760
54
,
0
Т
P
W
b
b
MVt
soat.
6
,
6657
8760
76
,
0
Т
P
W
а
а
MVt
soat.
Quvvat elektr tarmog’ida optimal taqsimlanganda yillik elektr energiya isrofi
kamayishini hisoblaymiz:
Wyil
Wa-
Wb
6657,6-4730,4
1927,2 MVt
soat.
Yillik elektr energiya isrofini kamaytirish hisobiga olinadigan foydani
hisoblaymiz:
Dyil
Wyil
1927,2
250
481 800 ming so’m;
Hisoblash natijalarini taxlil qilganimizda ma’lum bo’ldiki fotoelektrik
stantsiyalarda ishlab chiqarilgan elektr energiyani yopiq elektr tarmog’ida optimal
taqsimlaganimizda elektr energiya isrofi ma’lum miqdorda kamayadi.
O’rganilayotgan umumiy quvvati 20 MVA bo’lgan yopiq elektr tarmog’ida
yil davomida xar xil yuklama bo’lishini hisobga olgan xolda, ajratish nuqtasi “b”
va “a” bo’lgandagi, ya’ni quvvat optimal taqsimlangan va optimal
taqsimlanmagandagi yillik elektr energiya isroflari hisoblanib, o’zaro
taqqoslanganda quyidagi xulosalarga kelindi:
olib borilgan hisob-kitoblardan shu narsa ma’lum bo’ladiki, ajratish nuqtasi
sifatida “a” nuqta olinganda quvvat isrofi “b” nuqtadagiga nisbatan katta chiqdi,
demak ushbu tarmoqdagi optimal uzilish nuqtasi “b” nuqta hisoblanadi.
har qanday elektr tarmog’idagi yuklama yil davomida bir xil bo’lmaydi, shuning
uchun elektr tarmog’ining eng optimal uzilish nuqtasini aniqlashda yillik
yuklama grafigini ham e’tiborga olish kerak bo’ladi.
Umumiy quvvati 20 MVA bo’lgan yopiq elektr tarmog’idagi yuklamani
368
optimal taqsimlanganda elektr energiya isrofi 1927,2 MVt
soatga kamayishi, bu
esa yillik daromatni 481 million 800 ming so’mga oshishi hisob-kitoblar orqali
aniqlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
