Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

 
 

---

406 
RAQAMLI TELEUZATGICHLARNI ELEKTR ENERGIYASI BILAN 
TA’MINLASHDA SAMARALI USULLAR TAHLILI. 
M.R.Allayarov, T.A. Matqurbanov (TATU Urganch filiali) 
Raqamli teleuzatgichni elektr energiyasi bilan uzluksiz ta’minlash tizimini 
loyixalashdan asosiy maqsad elektr energiyasini tejashdan iboratdir.
Bunda biz tabiatdan energiya olishini bir necha turini tahlil qilib chiqamiz . 
Bu tahlil asosida olingan natijalar Raqamli teleuzatgich ishlashi uchun zaruz 
energiya ta’minotini hisoblaymiz. 
Shamol generatori - diametri 4 metrlik router shamol generatori kerak 
bo’ladi, shundagina 8 kVt energiya ishlab chiqarish bu esa stansiyalar iste’moli va 
akumulyatorni zaryadlash uchun ham yetarli hisoblanadi.
1-rasm. Shamol generatorining rotor diametriga bog’liqligi 
Akumulyator – uzoq muddatli va ishonchli qilish uchun kislotali 
akumulyatorlardan emas balki gelli akumulyatorlaridan foydalanish uzoq muddat 
va katta quvvatli bo’lishiga zamin yaratgan bo’lamiz. Har biri 500 Ah bo’lgan 2 V 
akumulyatordan 6 tasini ketma-ket ulab 12 V 3000Ah qilib olsak 10-12 soat 
foydalanish mumkin bo’ladi.
To’girlagich – hozirgi kunda to’g’irlagichlarning ko’p funksiyali turlari 
bo’lib bunda asosiy energiya, zahira energiya qilib qo’yish bilan bir qatorda 
akumulyatorni zaryadlash va 12 V o’zgarmas tok chiqarish uchun mo’ljallanganini 
tanlab olamiz. Bunda asosiy energiya sifatida shamol generatoridan kelgan tokni 
olgan holda, agarda shamol pasayib qolgan taqdirda avtomatik tanlash relesi elektr 
stansiyasidan kelgan tokga o’tadi. Keyinchalik shamol generatori ishlab ketsa va 
yana asosiy energiyaga o’tib oladi. Agar shamol ham bo’lmay turib, elektr 
stansiyasidan kelgan tokda uzilish bo’ladigan bo’lsa vaqtincha akumulyatorlardan 
foydalanib turiladi. 
Invertor – tog’irlagichdan kelgan 12 V o’zgarmas tokni 220 V o’zgaruvchan 
tokga aylantirib beradi. Bu invertorni stansiyadagi qurilmalarni energiyaga bo’lgan 
extiyojidan kelib chiqqan holda 4-7 kVt ligidan o’rnatiladi.
Yuqoridagi qurilmalarni birin ketin ulagan holda Raqamli teleuzatgichni
shamol generatori yordamida quyidagi rasmda ko’rsatiganidek loyixalaymiz. 

---

407