|
KO`P QAVATLI TURAR JOY BINOLARI ENERGIYA
TEJAMKORLIGINI OSHIRISHDA TASHQI DEVOR
KONSTRUKTSIYASINING AHAMIYATI
N.U. Quddusova (TAQI)
Ma’lumki, tabiiy enegiya manbalariga kiruvchi ko’mir, tabiiy gaz va neft
maxsulotlari yaqin yuz, yuz ellik yillar ichida tugaydigan manbalar qatoriga kiradi.
Ularning 50% dan ortig’i bino va inshootlarni qurish va ularni ekpluatatsiya qilish
uchun sarf bo’lar ekan. Bino konstruksiyalarini issiqlik himoyasini oshirish
issiqlik energiyasi sarfini kamaytirishning eng muhim usullaridan biridir. Binolarni
izolyatsiyalash bino isitish uchun zarur bo'lgan energiya sarfini kamaytirishi
isbotlangan, bu energiya sarfini 46%gacha tejash va CO2 chiqindilarini 41%ga
kamaytirish imkonini beradi, shu bilan birga binolarning atrof-muhitga zararli
ta'sirini sezilarli darajada kamaytiradi.
Energiya samaradorlik nuqtai nazaridan qaraganda binoning eng muhim
elementi tashqi devorlardir. Hisoblashlarga ko`ra issiqlik himoyasi qo`llanilmagan
kam qavatli qishloq uylarida issiqlik energiyasining 40-50% qismi tashqi devorlar
orqali yo`qotiladi. Ko`p qavatli binolarda esa bu ko`rsatkich 60% dan ham
411
yuqori. Shu nuqtai nazardan mavjud ko`p qavatli turar joy binosi energiya
tejamkorligini oshirishda tashqi devor yuzasini izolyatsiyalash eng asosiy chora
tadbirlardan biri hisoblanadi.
Ko`p qavatli bino energiya tejamkorligini Toshkent shahrida joylashgan 7
qavatli turar joy binosi tashqi devori issiqlik himoyasi misolida ko`rib chiqamiz.
Bino tashqi devor konstruksiyasi yuzasi-1934 m²
Dastlabki holatda (izolyatsiyalanmagan devorlar) ko'rib chiqilayotgan bino
konstruksiyalari orqali issiqlik energiyasini yo'qotilish ulushini taqqoslaymiz:
Diagrammadan ko'rinib turibdiki, tashqi devor orqali issiqlik yo'qolishi
umumiy yo'qotishlarning 63 foizini tashkil qiladi.
Bino tashqi devorlarini izolyatsiyalash variantlari quyidagicha:
I variant. Issiqlik himoyasi qo`llanilmagan;
II variant. 2-daraja issiqlik himoyasi(50mm penopolestrol);
III variant. 3-daraja issiqlik himoyasi(100mm penopolestrol).
Isitish davrida binoni isitish va shamollatish uchun sarflanadigan issiqlik
energiyasi Q, kVt soat/yil
Grafikdan ko'rinadiki, tashqi devorni izolyatsiyalash binoning energiya
iste'moli darajasiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Shuningdek, ko`riladigan chora tadbir natijasida elektr energiyasi va
yoqilg`ilar sarfi tejaladi.
Elektr, issiqlik energiyasi va yoqilg’ilarning narxlari va ularning issiqlik
berish qobiliyati:
№ Birlamchi
O’lchov Olinadigan
Narxi (so’m)
63%
10%
20%
3%
4%
tashqi devor
tom yopma
oyna
eshik
pol
226591,1
123491,9
100103,5
0,0
50000,0
100000,0
150000,0
200000,0
250000,0
1-variant
2-variant
3-variant
412
yoqilg’i
birligi
energiya
1
Tabiiy gaz
Nm3
8600 Vt s
320
2
Elektr
energiyasi
kVt*soat 100%
250
3
Ko’mir
Tonna
3210 Vt s
600 000
4
O’tin
Kg
1630 Vt s
1 200
Bino devorini issiqlik himoyasi uchun sarflanadigan qo`shimcha sarf-xarajatlar:
Issiqlik himoyasini oshirish hisobidan yillik sarf harajatlarni tejash miqdori:
1-variant
1-variant
1-variant
Binoni isitish uchun sarflanadigan gaz
sarfi, m³/yil
26409
14393
11667
Gaz uchun sarflangan pul, so`m/m² yil
2,276
1,241
1,000
Tejab
qolinadigan
gaz
hisobidan
olinadigan foyda, %
45.5%
55.8%
Binoni isitish uchun sarflanadigan ko`mir
sarfi, kg/yil
105883.71
57706.49
46777.36
Ko`mir uchun sarflangan pul, so`m/m² yil 34,222.27
18,651.09 15,118.73
Tejab qolinadigan ko`mir hisobidan
olinadigan foyda, %
45.50%
55.82%
Binoni isitish uchun sarflanadigan o`tin
sarfi, kg/yil
226591.15
123491.88 100103.54
O`tin uchun sarflanadigan pul, so`m/m²
yil
36,617.83
19,956.67 16,177.04
Tejab
qolinadigan
o`tin
hisobidan
olinadigan foyda, %
45.5%
55.8%
Binoni isitish uchun sarflanadigan elektr
energiyasi sarfi, kVt soat/yil
226591.15
123491.88 100103.54
Elektr energiyasi uchun sarflanadigan
pul, so`m/m² yil
15,257.43
8,315.28
6,740.43
Elektr
energiyasi
hisobidan
tejab
qolinadigan foyda, %
45.5%
55.8%
Yuqorida keltirilgan turli xil yoqilg’ilardan kelib chiqqan holda maqbul
yechim real tejalayotgan energiya miqdoriga va qilinadigan sarf harajatlarni o’zini
qoplash darajasiga qarab tanlanadi.
50mm qalinlikdagi penopolestrol qatlam qo’llanilganda sarflanadigan
yoqilg’ilar miqdori: gaz -14393 m³/yil, ko`mir-57.7 t/yil, o`tin -123 t/yil, elektr
2-daraja issiqlik himoyasi
qo`llanganda(50mm
penopolestrol)
3-daraja issiqlik himoyasi
qo`llanganda
(100mm
penopolestrol)
Sarf
xarajatlar
farqi
397,588,833 so`m
422,440,069 so`m
24,851,236 so`m
6%
413
energiyasi -123491.88, kVt soat/yil;
100mm qalinlikdagi penopolestrol qatlam qo’llanilganda sarflanadigan
yoqilg’ilar miqdori gaz - 11667 m³/yil, ko`mir - 46.8 t/yil, o`tin – 100 t/yil, elektr
energiyasi - 100103.54 kVt soat/yilni tashkil qilmoqda.
Demak, 100mm qalinlikdagi penopolestrol qatlam qo’llanilgan loyiha eng
maqbul loyiha hisoblanadi. Chunki, tejalayotgan energiya izolyatsiya qilinmagan
binoga nisbatan 55 % ko’p va sarflangan harajatning o`z-o`zini qoplash muddati
50mm qalinlikdagi penopolestrol qatlam qo’llanilgandagiga nisbatan gazdan
foydalanib isitilganda 3yil, ko`mirdan foydalanib isitilganda 1.2yil, o`tindan
foydalanib isitilganda 1yil, elektr energiyasidan foydalanib isitilganda 0.8 yilga
kam.
Do'stlaringiz bilan baham: |
