Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Трепел ва диатомит - чўкинди тоғ жинслари бўлиб, асосан аморф шаклдаги кремнезёмдан ташкил топган. Булар иссиқлик изоляцияси ашёлари, енгил ғишт ва тошлар тайёрлаш учун ишлатилади.
Қўшимчалар. Гилтупроқ ва ундан тайёрланадиган сопол буюмларни керакли хоссаларга эга бўлишини таъминлаш учун сопол буюмлар ишлаб чиқаришда гилтупроққа ҳар хил қўшим­чалар қўшилади.
Пластикликни камайтирадиган қўшимчалар – сопол буюмларни қуритиш ва пиширишда киришишини камайтириш учун, буюмларда деформация ва ёриқлар бўлишини олдини олиш учун ишлатилади. Бу қўшимчаларга дегидратланган гилтупроқ, шамот, шлаклар, кул, кварц қум киради.
Дегидратланган гил - оддий гилтупроқни 700-750 да қиздириш йўли билан олинади. Бу ҳароратларда гилтупроқ кимёвий бириккан сувни ва пластиклик хусусиятини йўқотади.
Шамот - ўтга чидамли ва қийин эрийдиган гилтупроқларни 1000-1400⁰С да куйдириб, майдалаш йўли билан олинади (заррачаларнинг ўлчами 0,16-2 мм). Шамот сопол буюмларни қуритиш ва пишириш давомидаги хоссаларига яхши таъсир қилади, шунинг учун юқори сифатли буюмлар, пардозбоп ғишт, ўтга чидамли буюмлар олишда ишлатилади.
Қум - (заррачалар ўлчами 0,5-2 мм)–10-25% миқдорида қўшилади.
Пластикликни камайтирадиган қўшимчалар сифатида донали домна шлаклари ва кул ҳам ишлатилади.
Пластикликни оширадиган қўшимчалар – кам пластикли гилтупроқлардан буюмлар тайёрлаганда уларнинг хоссаларини яхшилаш учун ишлатилади. Буларга юқори даражада пластик гилтупроқ, бентонит ҳамда актив юзали моддалар - сульфит - спирт бардаси (ССБ) ва ҳ.к. киради.
Ғовак ҳосил қиладиган қўшимчалар. Булар ғоваклиги катта бўлган ва иссиқ ўтказувчанлиги кичик бўлган енгил сопол буюмлар олиш учун ишлатилади. Бу мақсадда пишириш давомида ўзидан газ ажратиб чиқарадиган моддалар (масалан бур, доломит кабилар СО₂ газини ажратади), ёки ёнадиган қўшимчалар ишлатилади.
Ёнадиган қўшимчалар ёғоч қириндиси, тошкўмир кукуни кабилар – сопол буюмларнинг ғоваклигини ошириш билан бирга пишириш жараёнига ҳам яхши таъсир кўрсатади.