Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Кўп ишлатиладиган гидравлик қоришмалар таркиби

Цементнинг маркаси ва тури	Қоришманинг таркиби (цемент:оҳак ёки цемент:қум) ва маркалари
	100	50	25	10
Портландцемент М 300	1:0:2,7	1:0,5:3	1:1,2:10	1:2,4:16
	1:0:2,7	1:0,5:5	1:1,2:9	1:1,5:14
Пуццолан портландцемент М300	1:0:2,7	1:0,4:4,5	1:1,8	1:2:14
	1:0:2,5	1:0,2:4	1:0,7:7	1:1,5:14

Цемент-оҳак қоришмасини тайёрлашда 1м³ ҳажмдаги қум учун цемент 75 кг.дан, цемент-лой қоришмаси эса ТОО кг.дан кам бўлмаслиги керак. Қоришманинг пластиклигини ва сув ушлашини оширишда ишлатиладиган пластификаторлар (оҳак ёки тупроқ) миқцорини қуйидаги формула ёрдамида топилади:

П = 170(1-0,002Ц),
бунда, П — 1 м³ қум учун оҳак ёки лой хамирининг миқцори, л; Ц — 1 м³ қум учун цемент сарфи, кг.
Ҳ

11.1-расм. Қоришма ёйилувчанлигини аниқлайдиган конус: 1–қўзгалувчан стержен; 2–конуснинг қориш­мага ботиш миқдорини кўрсатувчи чизғич; 3– штатив; 4– конус; 5–қоришма солинган кесик конус.

авойи оҳак қбришмалари, асосан, бинонинг намлик таъсиридан ҳоли бўлган қисмларида ишлатилади. Унинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 0,4—1,0 МПа га тенг. Бундай қоришмаларни тайёрлашда боғловчилар сифатида оҳак хамири, сўнмаган оҳак кукуни билан лой хамири ёки майда қилиб туйилган гидравлик қўшилмалар ишлатилади. Қоришманинг мустаҳкамлигини ва сувга чидамлилигини оширишда унга цемент қўшилади. Оддий ёки оғир қоришма учун табиий қум, енгил қоришмалар учун пемза, керамзит ва тошқол қумлари каби тўлдиргичлар ишлатилади.
Тўлдиргичларнинг йириклиги девор чокларининг қалинлигига қараб белгиланади. Қумнинг йириклиги чок қалинлигининг 1/4— 1/5 қисмидан ортмаслиги ёки унинг йириклиги кўпи билан 2,5 мм бўлиши керак. Юқори (100 дан катта) маркали қоришмалар учун қум таркибидаги зарарли аралашмалар 5 %дан юқори бўлмаслиги лозим. Давлат стандартларига кўра маркаси 25 ва 50 бўлган қоришма учун қум таркибида чанг ва лой заррачалари миқдори 10 %гача бўлишига рухсат этилган.
Қоришмаларни тайёрлаш дастлаб ашёларни тўплаш, тортиш ва аралаштиришдан бошланади. Қоришма тайёрлашда ишлатиладиган тўлдиргичлар катаги 2 мм.ли галвирдан ўтказилиши керак. Агар қоришмага тупроқ қўшилса, унинг ёйилувчанлигини 14— 15 см.га тенг қилиб сувда қориштирилади, сўнгра қўшилади.