Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли ўзбекистон

2-Мавзу МАЪМУРИЙ ҲУҚУҚ АСОСЛАРИ 
1-§. Маъмурий ҳуқуқ тушунчаси 
 
Маъмурий ҳуқуқ Конституциявий, фуқаролик ва жиноят ҳуқуқлари билан бир қаторда – 
ҳуқуқнинг асосий тармоқларига киради. 
«Маъмурият» сўзи араб тилидан олинган бўлиб, «бошқариш» маъносини билдиради. Шу боис 
муъмурий ҳуқуқ кўпинча бошқарув ҳуқуқи ёки бошқаришга оид ҳуқуқ деб таърифланади. 
Ҳуқуқ тармоқлари бир-биридан, аввало, ҳуқуқий бошқарув предмети ва усули билан фарқ 
қилади Маъмурий ҳуқуқнинг Ўзбекистон Республикаси ҳуқуқ тизимининг мустақил тармоғи 
сифатидаги ижтимоий муносабатларнинг асосий хусусияти шундаки, у давлат бошқаруви 
соҳасидаги ижтимоий муносабатларни, яъни давлат органларининг ижро этиш ва фармойиш бериш 
фаолияти жараёнида юзага келадиган ижтимоий муносабатларни тартибга солади. Маъмурий 
ҳуқуқнинг мақсад ва вазифаларни тўла англаб етиш учун, аввало, давлат бошқарувининг таркиби 
ҳақида тушунчага эга бўлиш лозим. Ҳар қандай бошқарув муайян муносабатларни тартибга солиб 
туради. Жамиятдаги бошқарув ижтимоий бошқарув деб аталади. У инсонларни асосий мақсад 
йўлида жипслаштириш, ўзаро муносабатларни тартибга солиш, бутун жамиятни жипслаштириш 
учун қўлланади. 
Ижтимоий бошқарувнинг асосий турларидан бири давлат бошқарувидир. У давлат органлари 
ва уларнинг мансабдор шахслари томонидан амалга оширилади. Давлат бошқарув органлари 
фаолиятининг мазмуни истиқболни белгилаш, режалаштириш, молиявий таъминлаш, кадрларни 
танлаш ва жойжойига қўйиш, ҳисобга олиш ва назорат қилишдан иборат. Бу давлат 
бошқарувининг кенг тарқалган вазифаларидан бири бўлиб, барча давлат органлари уларни ўз 
фаолияти давомида қўллайдилар. 
Масалан, прокуратура – назорат органи. Республика Бош Пркурори нафақат барча давлат 
органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муасасалар ва фуқароларнинг қонунларга риоя 
қилишларини, балки қуйи бўғидаги прокурорларнинг фаолиятини ҳам назорат қилиб туради. 
Бошқарув прокурорнинг асосий вазифаси эмас. 
Давлат бошқаруви қуйидаги хусусиятларга эга: 
1)
ташкилотчилик фаолиятининг мавжудлиги; 
2)
давлат-ҳокимият хусусиятига эга эканлиги; 
3)
бошқарув фаолиятини амалга ошириш жараёнида давлатнинг ижтимоий-маданий, 
ижтимоий-сиёсий, иқтисодий фаолият соҳаларидаги функцияларни бажарилиши; 
4)
ваколат бошқарув субъектлари томонидан амалга оширилади.

---

26 
Шундай қилиб давлат бошқаруви ижтимоий ҳаётнинг энг муҳим тармоқларини қамраб олади, 
бу жараёнда хўжалик ташкилотчилик, маданий, маърифий ишларни амалга оширилади, маъмурий-
сиёсий масалалар ҳал қилинади. 
Юқоридаги фикрлардан келиб чиқиб, маъмурий ҳуқуқ соҳасига ушбу тарзда таъриф берса 
бўлади.