Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

 
3-иш. Кўзнинг тўр қаватида кўр доғ борлигини аниқлаш 
(Мариотт тажрибаси) 
Анализаторлар фаолиятининг асосий қонуниятларига: 1) маълум гуруҳ 
рецепторлар таъсирланганда юзага келадиган сезгининг ўзига хос бўлиши; 2) 
сезгиларнинг нисбий поғоналари қонуни; 3) мосланиш (адаптация) 
қобилияти киради. 
Кўзнинг тўр қавати мураккаб тузилган. Унда ѐруғликни сезувчи 
элементлар-таѐқча ва колбача ҳужайралар жойлашган. Таѐқча ва колбачалар 
тўр қаватда бир текисда тарқалмаган. 
Кўриш асаби кўз соққасига кирадиган жойдаги тўр қаватда бир текисда 
тарқалмаган. 
Кўриш асаби кўз соққасига кирадиган жойдаги тўр қаватда 
фоторецепторлар бўлмайди. Бу ерга тушган нурлар кўзда кўринмайди, шу 
сабабдан уни кўр доғ деб аталади. Кўр доғни борлигини Мариотт тажрибаси 
орқали кўрсатиш мумкин. 
 
Ишнинг мақсади:
Буюм тасвири кўр доғга тушганда шу буюмни 
кўринмаслигига ишонч ҳосил қилиш. 
Керакли жиҳозлар
: Мариотт жадвали. 
Ишни бажариш тартиби: синалувчи одам қўлига доира (о) ва қўшиш 
белгиси (

) чизилган картонни олади (37-расм). Чап кўзини юмиб, ўнг кўзи 
билан қўшиш белгисига қараб турган ҳолда расмни аста-секинлик билан 
яқинлаштиради. Текшириш вақтида синалувчи бошини ҳолатини 
ўзгартирмаслиги шарт. Кўздан маълум масофада (20-25 см) доира тасвири 
йўқолади. Чап кўздаги кўр доғ шундай текширилади. 

---

60 
37-расм. Мариотт жадвали 
 
4-иш. Адреналиннинг бақанинг кўзига таъсирини аниқлаш. 
Бунинг учун бақанинг бармоқ билан ушлаган ҳолда кўзига адреналин 1 
томчидан томизилади. Бақанинг кўз қорачиғида бўлган ўзгаришларни 
дафтарга ѐзиб олинади. Тажриба бир неча марта такрорланади ва ўртача 
катталиги белгилаб олиниб, хулосага ѐзилади.
5-иш. Қулоқнинг тузилишини ўрганиш ва эшитиш даражасини аниқлаш