Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

2-иш. Гольц тажрибаси 
Исталган сезувчи учларни таъсирлантириш орқали рефлекс йўли билан 
юрак уриши частотасини секинлаштириш ѐки тезлаштириш мумкин, ичак 
рецепторларини таъсирлантириш орқали эса нафақат юрак ишини 
ўзгартириш, балки уни тўхтатиш ҳам мумкин. Одамларда бундай ҳолатни 
қовурға билан қорин орасидаги соҳага кучли зарба берганда кузатиш 
мумкин. Бунда қуѐшли тугун кучли қўзғалганлиги сабабли юрак рефлектор 
тўхтайди. Бақада Гольц рефлекси адашган нервлар кесилганлигидан сўнг ѐки 
орқа мия бузилганида кузатилмайди.
Ишнинг мақсади
: Қорин бўшлиғи аъзоларини қўзғатишда юрак 
фаолиятида юзага келадиган ўзгаришларни кузатиш. 
Режа:
1. Гольц рефлексини кузатиш. 
2. Хулосалар. 
Керакли жиҳозлар:
препаровка анжомлари, парафинли тахтача, 
тўғноғичлар, бақа. 
Бош миясини бузиб, ҳаракатсизлантирилган бақани тахтачага қорнини 
юқорига қилиб ѐтқизилади. Кўкрак қафаси очилади ва юрак перикарддан 
ажратилади. Юрак уриш тезлиги аниқланади. Шундан сўнг пинцетнинг орқа 
томони билан бақа қорнига 3-4 марта eрилади ва юрак уришидаги ўзгариш 
текширилади. Юрак уриши ритми 
яна 1 ва 5 дақиқадан сўнг 
аниқланади. Тажрибадаги рефлектор 
ѐй адашган асабнинг афферент ва 
эфферент толали ҳамда узунчоқ мия 
нейронларидан иборат (34-расм). 
Юрак уриши тиклангандан сўнг 
орқа 
мияни 
бузиб, 
тажриба 
такрорланади. Бунда қоринга уриш 
натижасида юрак уриш ритми 
секинлашади, аммо бунда аксон-
рефлекс юзага келади (35-расм). 
Орқа мия ва узунчоқ мияни 
бузиб, тажриба яна қайтарилади. 
 
3-иш. Герингнинг нафас-юрак рефлекси 

---

55 
Ушбу рефлекс адашган асаб марказининг тонусини аниқлаш имконини 
беради. Чуқур нафас олгандан кейин нафас ушлаб турилганида юрак уриши 
частотаси вагус ядросининг тонусини ортиши натижасида камаяди. Бу 
нормада дақиқасига 4-6 та камаяди. Пульсни дақиқасига 8-10 ва ундан 
кўпроққа камайиши ВАТнинг парасимпатик бўлимининг тонусини 
ортганлигини кўрсатади. Дақиқасига 4 та уришга камайганлиги эса 
парасимпатик бўлимнинг тонусини пасайганлигини кўрсатади.
Ишни бажарилиши.
1)
Ўтирган ҳолатда пульс саналади. 
2)
Чуқур нафас олинади ва нафас ушлаб турилади. Ана шу вақтда пульс 
саналади.