Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети математика факультети

Битирув малакавий ишининг:
умумий ўрта таълим мактабларида ва ўрта махсус таълим муассасалари(академик лицей ва касб-ҳунар коллежи)да геометрия ўқитиш жараёни
Математик таълимда «Геометрик масалаларни ечишда геометрик акслантиришлар методи»нинг мазмуни ва методлари
Бми усули :
Бми тузилиши:
битирув малакавий иш мавзусига оид илмий-методик адабиётларни таҳлил қилиш, «Геометрик масалаларни ечишда геометрик акслантиришлар методи»га доир геометрик усуллар, илғор фан ўқитувчиларнинг тажрибаси.
Кириш, икки боб, 6 та параграф, хулоса ва фойдаланилган адабиётлар рўйхатидан иборат.
1-БОБ. Геометрик ясаш ва геометрик акслантиришлар методи ҳақидаги асосий тушунчалар
1.1-§. Геометрик ясаш ҳақида
1.1.1-§. Геометрик ясаш ҳақидаги асосий тушунчалар
Бир ёки бир неча ясаш қуроли (циркуль, чизғич, гўния ва бошқалар) ёрдамида маълум талабларга жавоб берувчи геометрик фигура ясашни талаб этган масала ясашга доир геометрик масала ёки, қисқача, конструктив масала дейилади. Математиканинг ясашга доир геометрик масалалар ечиш методларини ўргатувчи қисми геометрик ясашлар назарияси ёки конструктив геометрия деб аталади.
Ясаш қуроллари ҳақидаги дастлабки тушунчадар.
Тарихий маълумотларга қараганда, ўтмишда тўғри чизиқ чизиш учун таранг тортилган ип (яъни бир томонли чизғич), айлана чизишда эса бир учи қўзғалмас қозиқчага боғланган таранг ип ишлатилган. Ҳозирги вақтда ишлатиладиган циркуль кейинги асбобнинг такомиллашган кўринишидир.
Геометрик ясашларда икки томонли (параллел томонли) чизғични ишлатиш анча кейин бошланган, чунки ёлғиз унинг ёрдамида масалалар ечиш анча қийин. Шундай қилиб, энг қадимги ясаш қуроллари бир томонли чизғич ва циркуль бўлиб, булардан бошқа қуроллардан фойдаланиш узоқ давр „ғайри қонуний" деб ҳисобланган. Шу билан бирга, бу икки қурол воситасида ҳар қандай конструктив масадани ечиш мумкин, деган математиклар ҳам йўқ эмас эди.
Ясаш қуроллари узоқ вақтларгача системасиз ишлатилган, булардан ҳар бирининг фойдаланиш соҳаси XVII—XIX асрларда аниқланган.
Масалан, XVI аср охирида бир томонли чизғич ва циркуль ёрдамида ҳар қандай биринчи ва иккинчи даражали (яъни биринчи ва иккинчи даражали тенгламага келтириладиган) қонструктив масалаларни ечиш мумкинлиги, кейинроқ (1797 йилда Маскерони томонидан) уларни фақат циркуль ёрдамида ҳам ечиш мумкиндиги исбот қилинган.
XVII - XIX