Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети математика факультети «Математик моделлаштириш ва криптоанализ»

§1.3. Kriptografik protokollarni zaifligi.
Raqiblar yoki buzg’unchilar harakatlari natijasida kriptografik protokolni ishlash jarayonida uni xavfsizlik xususiyatlari buzilishi mumkin.
Odatda raqiblar quyidagi 2 toifaga bo’linadi:

• 
  passiv raqiblar. Ular protokol ishtirokchilari tomonidan uzatiladigan xabarlarni tutib olishlari va tahlil qilishlari mumkin;
  
• 
  faol raqiblar. Ular passiv raqiblar qilgan ishlarni hamda quyida keltirilgan ishlarni
  

• 
  tutib olingan xabarlarni o’zgartirishlari yoki o’chirib tashlashlari,
  
• 
  yangi xabarlarni shakllantirib, ularni protokol ishtirokchilariga jo’natishlari,
  
• 
  o’zlarini protokol ishtirokchisi sifatida tutishi mumkin.
  

Bundan tashqari kriptografik protokol ishtirokchilari harakatlari (protokolda qabul qilingan harakatlarni tushunib yoki tushunmasdan buzishi) natijasida uni xavfsizlik xususiyatlari buzilishi mumkin.
Protokolni ishlash jarayonida uni xavfsizlik xususiyatlarini buzilish imkoniyati ushbu kriptografik protokolning zaifligi deyiladi.
Kriptografik protokol zaifligini bartaraf qilish yo’llarini izlashda raqib haqidagi quyidagi farazlardan foydalaniladi:

• 
  raqib kriptografik protokolni to’liq biladi;
  
• 
  kriptografik protokol ishtirokchilari jo’natadigan barcha xabarlarga ega bo’lish uchun raqibda imkoniyat mavjud. U xabarlarni o’zgartirishi va o’chirishi hamda boshqa xabarlar (o’ziniki) bilan almashtirishi mumkin;
  
• 
  agar raqib kalitlarni bilmasa, u holda u shifrlangan ma’lumotlardan unga mos keluvchi ochiq matn (dastlabki matni) ni tiklay olmaydi.
  

Protokolni mustahkamligi esa quyidagi faktorlar bilan xarakterlanadi:

• 
  protokoldagi kriptografik mexanizmning ishonchliligi;
  
• 
  protokolni to’g’ri amalga oshirilishi;
  
• 
  protokoldagi harakatlarni ishtirokchilar tomonidan belgilangan ketma-ketlikda bajarilish aniqligi.