Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий Университети

96-масала. Ғўза ўсимлигида чекланмаган ҳосил шохи (S) чекланган ҳосил шохи (s) устидан, гулёнбаргларининг юраксимон шакли (Fg) ингичка шакли (fg) устидан, гултожибаргларининг тўқ сариқ ранги (Y₁) оч сариқ ранги (y₁) устидан тўлиқ доминантлик қилади.
Қуйидаги генотипли организмлар чатиштирилганда кейинги авлодда олинадиган организмларнинг генотип ва фенотипини аниқланг:
1) SS Fg Fg Y₁Y₁ x ss fg fg y₁y₁; 2) Ss Fg fg y₁y₁ x ss fg fg y₁y₁;
3) Ss Fg fg Y₁y₁ x ss fg fg y₁y₁; 4) Ss Fg fg Y₁y₁ x Ss Fg fg Y₁y₁.


97-масала*. Ғўза ўсимлигида чекланмаган ҳосил шохи (S) чекланган ҳосил шохи (s) устидан тўлиқ, ўсимликнинг антоциан ранги (Rp) яшил ранги (rp) устидан тўлиқсиз, қўнғир тола (Fr^Br) оқ тола (Fr^br) устидан тўлиқсиз доминантлик қилади. Чекланмаган ҳосил шохли, антоциан рангли ва толаси қўнғир бўлган ғўза ўсимлиги ҳар уччала белги бўйича рецессив гомозиготали бошқа ғўза ўсимлиги билан чатиштирилиб, F₁ да чекланмаган ҳосил шохли, оралиқ рангли ва толаси новвот ранг бўлган дурагайлар олинди. F₁ дурагайлари ўз-ўзи билан чанглантирилиб F₂ дурагайлари олинди. F₂ да ҳосил бўладиган фенотипик ва генотипик синфларни аниқланг.
Масаланинг ечилиши:
чекланмаган ҳосил шохи, чекланган ҳосил шохи,
антоциан ранг, қўнғир тола яшил ранг, оқ тола
P ♀ SS RpRp Fr^Br Fr^Br X ♂ ss rprp Fr^br Fr^br
g S Rp Fr^Br s rp Fr^br
F₁ Ss Rprp Fr^Br Fr^br - чекланмаган ҳосил шохи, оралиқ ранг, новвот ранг тола

чекланмаган ҳосил шохи, чекланмаган ҳосил шохи,

оралиқ ранг, новвот ранг тола оралиқ ранг, новвот ранг тола
P ♀ Ss Rprp Fr^Br Fr^br X ♂ Ss Rprp Fr^Br Fr^br
g S Rp Fr^Br S Rp Fr^Br
S Rp Fr^br S Rp Fr^br
S rp Fr^Br S rp Fr^Br
s Rp Fr^Br s Rp Fr^Br
S rp Fr^br S rp Fr^br
s Rp Fr^br s Rp Fr^br
s rp Fr^Br s rp Fr^Br
s rp Fr^br s rp Fr^br
F₂ 1. SS RpRp Fr^Br Fr^Br - 1 чекланмаган шохли, антоциан, қўнғир тола;
2. SS RpRp Fr^Br Fr^br - 2 чекланмаган шохли, антоциан, новвот ранг тола;
3. SS Rprp Fr^Br Fr^Br - 2 чекланмаган шохли, оралиқ ранг, қўнғир тола;
4. Ss RpRp Fr^Br Fr^Br - 2 чекланмаган шохли, антоциан, қўнғир тола;
5. Ss Rprp Fr^Br Fr^Br - 4 чекланмаган шохли, оралиқ ранг, қўнғир тола;
6. Ss RpRp Fr^Br Fr^br - 4 чекланмаган шохли, антоциан, новвот ранг тола;
7. SS Rprp Fr^Br Fr^br - 4 чекланмаган шохли, оралиқ ранг, новвот ранг тола;
8. Ss Rprp Fr^Br Fr^br - 8 чекланмаган шохли, оралиқ ранг, новвот ранг тола;
9. SS RpRp Fr^br Fr^br - 1 чекланмаган шохли, антоциан, оқ тола;
10. SS Rprp Fr^br Fr^br - 2 чекланмаган шохли, оралиқ ранг, оқ тола;
11. Ss RpRp Fr^br Fr^br- 2 чекланмаган шохли, антоциан, оқ тола;
12. Ss Rprp Fr^br Fr^br - 4 чекланмаган шохли, оралиқ ранг, оқ тола;
13. SS rprp Fr^Br Fr^Br - 1 чекланмаган шохли, яшил, қўнғир тола;
14. SS rprp Fr^Br Fr^br - 2 чекланмаган шохли, яшил, новвот ранг тола;
15. Ss rprp Fr^Br Fr^Br - 2 чекланмаган шохли, яшил, қўнғир тола;
16. Ss rprp Fr^Br Fr^br - 4 чекланмаган шохли, яшил, новвот ранг тола;
17. ss RpRp Fr^Br Fr^Br- 1 чекланган шохли, антоциан, қўнғир тола;
18. ss Rprp Fr^Br Fr^Br - 2 чекланган шохли, оралиқ ранг, қўнғир тола;
19. ss RpRp Fr^Br Fr^br- 2 чекланган шохли, антоциан, новвот ранг тола;
20. ss Rprp Fr^Br Fr^br - 4 чекланган шохли, оралиқ ранг, новвот ранг тола;
21. SS rprp Fr^br Fr^br - 1 чекланмаган шохли, яшил, оқ тола;
22. Ss rprp Fr^br Fr^br - 2 чекланмаган шохли, яшил, оқ тола;
23. ss RpRp Fr^br Fr^br - 1 чекланган шохли, антоциан, оқ тола;
24. ss Rprp Fr^br Fr^br - 2 чекланган шохли, оралиқ ранг, оқ тола;
25. ss rprp Fr^Br Fr^Br - 1 чекланган шохли, яшил, қўнғир тола;
26. ss rprp Fr^Br Fr^br - 2 чекланган шохли, яшил, новвот ранг тола;
27. ss rprp Fr^br Fr^br - 1 чекланган шохли, яшил, оқ тола;
F₂ да ҳосил бўладиган фенотипик синфлар
1. Чекланмаган шохланишли, антоциан рангли, қўнғир тола - 3
2. Чекланмаган шохланишли, антоциан рангли, новвот ранг тола- 6
3. Чекланмаган шохланишли, антоциан рангли, оқ тола - 3
4. Чекланмаган шохланишли, оралиқ рангли, қўнғир тола - 6
5. Чекланмаган шохланишли, оралиқ рангли, новвот ранг тола - 12
6. Чекланмаган шохланишли, оралиқ рангли, оқ тола -6
7. Чекланмаган шохланишли, яшил рангли, қўнғир тола - 3
8. Чекланмаган шохланишли, яшил рангли, новвот ранг тола - 6
9. Чекланмаган шохланишли, яшил рангли, оқ тола - 3
10. Чекланган шохланишли, антоциан рангли, қўнғир тола - 1
11. Чекланган шохланишли, антоциан рангли, новвот ранг тола - 2
12. Чекланган шохланишли, антоциан рангли, оқ тола - 1
13. Чекланган шохланишли, оралиқ рангли, қўнғир тола - 2
14. Чекланган шохланишли, оралиқ рангли, новвот ранг тола - 4
15. Чекланган шохланишли, оралиқ рангли, оқ тола - 2
16. Чекланган шохланишли, яшил рангли, қўнғир тола - 1
17. Чекланган шохланишли, яшил рангли, новвот ранг тола - 2
18. Чекланган шохланишли, яшил рангли, оқ тола - 1
Битта белги бўйича тўлиқ, иккита белги бўйича тўлиқсиз доминантлик ҳодисаси кузатиладиган бўлса, F₂ да 18 та фенотипик синфлар ҳосил бўлади. Уларнинг нисбати 3:6:3:6:12:6:3:6:3:1:2:1:2:4:2:1:2:1.
Генотипик синфлар сони - 27 та.