Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

метр
, вақт учун – 
сония
, масса учун 
– 
килограмм
, ҳарорат учун – 
Келвин град
уси, ёрулик кучи учун эса 
– 
Кандела
(шам), ток кучи учун - 
ампер
бирликлари асос қилиб 
олинган халқаро тизимни қабул қилди. Моҳиятан бу тизим МКСА 
тизимининг айнан ўзи еди. 
Таркиби Ўлчов ва Тарозилар Халқаро Идораси директори ва 
ЎТХКнинг 7 аъзосидан иборат бўлган, академик Бурдун 
раислигидаги махсус ҳайъат тузилди. Ҳайъат 1954 – 1964 йиллар 
давомида, яъни 10 йил фаолият олиб борди ва у уйидаги ишларни 
амалга оширди: 
1956 йилгача ягона бирликлар тизимининг лойиҳасини ишлаб 
чиқди, унга Халаро Бирликлар Тизими (Сйстеме Интернатионал; СИ) 
номини берди; 
1958 йилда каррали ва улушли бирликларнинг ҳосил қилиш 
қоидаларини аниқлади; 
1960 йилда ягона халқаро бирликлар тизими лойиаси ЎТХ 
томонидан маъқулланди ва унинг асосидаги илмий ҳисобот маъруза 
ХI − Ўлчов ва Тарозилар Халаро Конференсиайсига тақдим етилди; 
1964 йилдаги ХII ЎТХКга бирликлар бўйича: Литрни 1 куб 
детсиметрга (ани) тенглаштириш ва ҳарорат интерваллари қатор 
таклифларни киритди
1
. 
1960 йилда ЎТХКнинг навбатдаги ХI бош конференсиайси 
бўлиб ўтди ва у халқаро ҳайъат тавсия етган ягона бирликлар 
тизимининг 
Халқаро 
Бирликлар 
Тизими
, 
қисқача 
қилиб 
еса 
СИ
номи остидаги лойиасини тасдиқлади. Бу тасдиққа кўра СИ 
тизими 6 та асосий (узунлик, масса, ват, ҳарорат, ток кучи, ёруғлик 
кучи) ва иккита қўшимча (ясси бурчак ва фазовий бурчак) катталикни 
ва уларга мувофиқ равишда олтита асосий (метр, килограмм, сония, 
Келвин, Ампер, Кандела) ва иккита қўшимча (радиан ва стерадиан) 
бирликларни қабул қилди. 
1964 йилда еса ЎТХ халқаро ҳайъатни ўрнини босувчи янги 
ички структура – Консултатив қўмиталарни таъсис етди. 
Консулататив қўмиталар ўзининг 1967, 1969, 1971 ва 1974 йиллардаги 
бўлиб ўтган тизимли йиғилишларида Халқаро Бирликлар Тизимига 
тегишли қатор масалалар бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқди ва 
1
 International vocabulary of metrology – Basic and general concepts and associated terms. // Joint Committee 
for Guides in Metrology. 2012. 

---

133 
ЎТХКнинг Х