Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Турк даврийлиги.
Саккиз йиллик астрономик ой цикли салкам 
2835 кунни ташкил қилади. Лекин саккиз ой календари йили эса (354 
кун) 2832 кундан иборат. Агарда саккиз йилнинг уч йилини кабиса 
йили 
қилиб 
белгиласак, 
мазкур 
даврийлик 
2835 
кунни 
(
2835
3
*
355
5
*
354


) ташкил қилади. 
Турк даврийлигида иккинчи, бешинчи, еттинчи йиллар кабиса 
йиллари бўлар эди. Шуни таъкидлаш лозимки, 2835 кун ҳафтанинг 
сонига тўлиқ мос (2835:7

405). Даврийлик охирида ҳилолнинг 
кўриниши ҳафтанинг ҳар доим бир хил кунига тўғри келади. 
Ой календарлари ҳаммаси “турк” ёки “араб” даврийликларига 
асосланган. Агар араб ва турк даврийликларидаги кабиса йилларига 
қарасак, уларда кабиса йиллари бир-бирига тўғри келмайди. Ой 
календарининг ўзига хос жиҳати унинг жуда аниқлигидадир. Лекин 
Ой календарининг «камчилиги» фаслларга мос тушмайди. Ой 
календарида янги ойнинг қайси куни чиқишини аниқлаш катта 
аҳамиятга эга. Буни қуйидагича аниқлаш мумкин
1
. Масалан: 1985 йил 
мартда қайси куни янги ой кўринганини аниқлаймиз (жадвал №1). 
Бунинг учун:
1) жадвалнинг чап томонида юзлик сонлар, бу ҳолатда юзлик 
сон 19 дир. Чунки 1985 йил берилган. Унинг коэффиценти 6,8 га тенг; 
2) жадвалнинг ўрта қисмидан ўнлик ва бирлик қисмларидаги, 8 
ни ўнлик (вертикалига) ва 5 ни бирликдан (горизонталига) топамиз. 
Уларнинг кесишган жойида 20,2 сонини оламиз; 
3) жадвалнинг ўнг томонидан мартнинг коэффицентини 
топамиз. У 24,1 га тенг; 
4) юқоридаги учта сонни қўшамиз.
1
.
51
1
.
24
2
.
20
8
.
6



Агар чиққан натижа бир ойдаги кунлардан катта бўлса, уни 29,5 дан 
айирамиз. 
6
.
21
5
.
29
1
.
51

