Текшириш учун саволлар
Минорали кранларнинг вазифаси, қўллаш соҳаси ҳақида
гапириб беринг.
Минорали кранлар қайси белгилари бўйича тавсифланади.
Краннинг бурилиш бурчаги қандай аниқланади?
Краннинг иш даври қайси амалларни ўз ичига олади?
Кран иш даврининг узоқлиги қандай аниқланадиқланади?
Кран илгичининг кўтариш баландлиги қандай аниқланади?
Кранни вақт бўйича ва юк кўтариши бўйича фойдаланиш
коэффициенти деганда нимани тушинасиз?
Краннинг техник ва эксплуатацион иш унумдорлиги қандай аниқланади?
1 т юкни кўтаришнинг ўртача таннархи қандай аниқланади?
ЖАҒЛИ ТОШМАЙДАЛАГИЧНИНГ ИШ УНУМДОРЛИГИНИ АНИҚЛАШ
Ишдан мақсад: Мураккаб тебранмали жағли тошмайдалагичнинг иш унумдорлиги ва қувватини аниқлаш.
Умумий маълумот
Жағли тошмайдалагич карьерлардан қазиб олинадиган тошларни майдалайдиган машиналар синфига киради.
Жағли тош майдалагичлар кичик ва каттароқ қилиб майда-лашга хизмат қилади. Конструкцион тузилиши бўйича жағли тошмайдалагичлар жағининг содда ва мураккаб тебраниши билан фарқланади.
Бу ишда берилган маълумотлар бўйича тошмайдалагич жағининг бир давр ҳаракатида майдалагичдан тушадиган мате-риалнинг ҳажмини, эксцентрал айланиш валининг оптимал айланишлар сонини, тошмайдалагичнинг иш унумдорлиги ва материални майдалаш учун керак бўлган қувват аниқланади.
Иш бажариш усули
1. Жағи мураккаб тебранадиган тош жағли тошмайдалагичнинг схемаси чизилади ва унинг ишлаш принципи ёзилади.
Шкив тасмали узаткич (1) орқали эксцентрик вал (2) билан боғланган. Эксцентрик вал шатунни (4) мураккаб ҳаракатга келтиради (унинг ўзи ҳаракатланувчи жағ ҳисобланади. Ҳаракатланувчи (4) ва қўзғалмас (5) жағларга ўрнатилган майдаловчи плиталар (5) ёрдамида тошлар майдаланади. Майдаланиш даражаси тортқи (6) ёрдамида бошқарилади. Майдаланиш даражасининг янада аниқроқ олиб бориш учун қўзғалувчи пона (7) ва винт (8) фойдаланилади. Жағни қайтарувчи тортқи (9) ёрдамида олдинги ҳолатига қайтарилади.
|
|
а). Жағли тошмайдалагич
схемаси.
|
б). Жағли тошмайдалагичнинг ҳисобий схемаси
|
6-расм. Жағли тошмайдалагич.
2. Харакатланиш жағининг бир айланишида майдалагичдан чиқадиган (тушадиган) материалнинг ҳажми аниқланади.
, м3 (55)
бу ерда е - жағ чиқиш жойининг минимал ўлчами, м (6-расм)
S - жағнинг юриш масофаси, м;
a - қўзғалмас ва қўзғалувчан жағлар орасидаги бурчак, град;
b - бўшатувчи тешикнинг узунлиги, м.
3. Жағининг бир айланишида майдалагичдаги барча материалнинг тошмайдалагичдан чиқиши учун эксцентрик айланиш валининг оптимал айланишлар сонини:
, айл./мин. (56)
Тошмайдалагичнинг текник иш унумдорлиги қуйидаги фор-муладан аниқланади.
Пг = 60mм V n, м3/соат (57)
бу ерда mм - материалнинг майдаланиш коэффициенти
5. Материални майдалаш учун керак бўладиган қувват аниқланади
, кВт (58)
бу ерда
-майдаланадиган материалнинг чегаравий мустаҳкамлиги, Н/м2;
n - бир минутда майдалагич эксцентрал валининг айланиш сони;
b - майдалагич оғзининг узунлиги, м;
D - майдаланадиган тошнинг максимал ўлчами (диаметри), м;
d - майдаланган материалдаги тошнинг максимал ўлчами (майдалагич чиқиш оғзининг ўлчамига тенг қилиб олинади d = e + S);
Е - материалнинг эластиклик модули, Н/м2.
Ҳисоблаш учун керакли маълумотлар 12-жадвал
№
|
Майдалагич тури
|
Асосий ўлчамлари
axb (мхм)
|
D - майдаланадиган тошнинг максимал ўлчами (диаметри), м;
|
е - жағ чиқиш жойининг минимал ўлчами, м
|
S - жағнинг юриш масофаси, м
|
α - қўзғалмас ва қўзғалувчан жағлар орасидаги бурчак, град
|
Майдаланадиган материал
номи
|
mм - материалнинг майдаланиш коэффициенти
|
s - майдаланадиган материалнинг чегаравий мустаҳкамлиги, Н/м2
|
Материалнинг пластиклик модулиЕ
Н/М2
|
1
|
СМ-
182Б
|
0,25x0,4
|
0,20
|
0,02
|
0,01
|
15
|
оҳактош
|
0,25
|
7107
|
3,510lc
|
2
|
|
0,20
|
0,03
|
0,01
|
16
|
оҳактош
|
0,30
|
7107
|
3,510R
|
3
|
|
0,20
|
0,045
|
0,01
|
17
|
гранит
|
0,40
|
1,4108
|
61010
|
4
|
|
0,20
|
0,035
|
0,01
|
15
|
гранит
|
0,35
|
1,4108
|
61010
|
5
|
СМ-
186А
|
0,40x0,6
|
0,21
|
0,05
|
0,01
|
18
|
гранит
|
0,45
|
1,4108
|
61010
|
6
|
|
0,21
|
0,065
|
0,01
|
19
|
гранит
|
0,50
|
1,4108
|
61010
|
7
|
|
0,21
|
0,075
|
0,01
|
20
|
оҳактош
|
0,55
|
7107
|
3,51010
|
8
|
|
0,21
|
0,055
|
0,01
|
18
|
оҳактош
|
0,40
|
7107
|
3,51010
|
9
|
СМ-
11В
|
0,40x0,6
|
0,34
|
0,035
|
0,01
|
19
|
оҳактош
|
0,45
|
7107
|
3,51010
|
10
|
|
0,34
|
0,055
|
0,01
|
18
|
оҳактош
|
0,50
|
7107
|
3,51010
|
11
|
|
0,34
|
0,060
|
0,01
|
17
|
гранит
|
0,55
|
1,4108
|
61010
|
12
|
|
0,34
|
0,040
|
0,01
|
20
|
гранит
|
0,40
|
1,4108
|
61010
|
13
|
СМ-
16В
|
0,40x0,9
|
0,50
|
0,070
|
0,02
|
16
|
гранит
|
0,65
|
1,4108
|
61010
|
14
|
|
0,50
|
0,110
|
0,02
|
15
|
гранит
|
0,55
|
1,4108
|
3,51010
|
15
|
|
0,50
|
0,140
|
0,02
|
14
|
оҳактош
|
0,50
|
7107
|
3,51010
|
16
|
|
0,50
|
0,070
|
0,02
|
17
|
оҳактош
|
0,70
|
7107
|
3,51010
|
Назорат саволлари
1. Тошмайдалагичнинг ишлатилиши ҳақида тушунча беринг.
2. Жағли тошмайдалагичнинг конструктив тузилиши бўйича кайси турларини биласиз. Улар нимаси билан фарқ қилади.
3. Жағи мураккаб ҳаракат килувчи тошмайдалагичнинг тузилиши ва ишлаш принципини тушунтиринг.
4. Ҳаракатланиш жағининг бир айланишида майдалагичдан чиқадиган (тушадиган) материалнинг ҳажми қандай аниқланади.
5. Эксцентрик айланиш валининг оптимал айланишлар сони қандай аниқланади.
ТАСМАЛИ КОНВЕЙР ҲИСОБИ
Ишнинг мақсади: Конвейр учун тасма танлаш ва тасмали конвейр учун талаб қилинадиган двигатель қувватини аниқлаш
Умумий маълумот
Тасмали конвейрлар энг кўп тарқалган узлуксиз ҳаракатланувчи машина ҳисобанади. Улар бир жинсли сочма материалларни майда юкларни (қум шағал ва б.) бетон қориш заводларида, қурилиш материаллари омборида ва қурилиш майдонларида горизонтал йўналишда ташиш учун фойдаланилади.
Тасмали конвейрлар муқум ва ҳаракатланувчи каби турларга бўлинади, тасмасининг кўндаланг кесимига кўра текис ёки синиқ кўринишда бўлиши билин фарқланади. Лентани ҳаракатга келтиришда турли хил тортиш қурилмалари ишлатилади.
Бу амалий ишда берилган маълумотлар асосида тасманинг энини, тасма остидаги прокладкалар сонини, талаб қилинган қувват ва тасмани тортувчи ҳамда йўналтирувчи барабанлар (ҳалқалар) ўлчамини тапиш талаб қмлмнади.
Иш бажариш усули
Тасмали конвейрнинг кесими ва схемаси чизиб олинади
(7 ва 8 расм).
7-расм. Конвейрнинг кесими: 1–тачнч роликлари; 2–тасма; 3–материал.
Конвейрнинг техник унумдорлиги (берилган бўлади)
Птехн = 3600FV, т/соат (59)
бу ерда F – лентадаги материал кўндаланг юзаси, м2;
V – лентанинг ҳаркатланиш тезлиги, м/сек;
- грунтнинг солиштирма зичлиги, т/м3.
Лентадаги материал кўндаланг юзаси
F = 0,1b2, м2. (60)
бу ерда b – лента эни, м.
Юқоридаги формулалардан
, м. (61)
Ҳисобланган тасманинг эни ташилаётган материал дандорлиги ўлчами бўйича қуйидаги формула билан текширилади.
b > 3,3а + 0,2 (62)
8-расм. Конвейр схемаси: 1-таянч роликлари; 2-тасма;
4-ҳаракатланувчи барабан; 5- тортувчи барабан; 6-ёрдамчи роликлар; 7-таранглаштирувчи қурилма; 8-юкловчи қурилма; 9-қабул қилувчи бункер; 10-ўзгартирувчи барабан.
13-жадвалдан ҳисобланган тасма энига яқин (каттароқ) бўлган тасма эни қабул қилинади.
13-жадвал
Тасманинг тавсифлари
Тасма эни b, м
|
0,30
|
0,40
|
0,50
|
0,65
|
0,80
|
1,00
|
1,20
|
1,40
|
Прокладкалар сони, i
|
3-5
|
3-8
|
3-9
|
3-10
|
3-11
|
3-11
|
3-12
|
3-12
|
Қаршилик коэффициенти k1
|
0,011
|
0,012
|
0,015
|
0,020
|
0,024
|
0,030
|
0,035
|
0,040
|
3. Конвейрнинг қуввати тасмадаги материални ташишга ва ҳаракатланиш вақтидаги қаршиликни енгишга сарфланади
а) Материални ташиш қуввати
, кВт (63)
– юк ҳаракатида роликларнинг қаршилик коэффициенти, 0,035-0,040 қабул қилинади.
Тенгламанинг биринчи қисми материални Н баландликка кўтариш учун керакли қувватни ва иккинчи қисми материални горизонтал йўналишда Ir масофаги ташиш учун керакли қувватни аниқлайди.
Ir = Ir + , м (64)
б) Конвейр юксиз ҳаракатлангандаги сарфланадиган қувват
N2 = k1Ir V, кВт (65)
Бу ерда k1 - қаршилик коэффициенти, тасма энига қараб 13-жадвалдан олинади;
V - лентанинг ҳаракатланиш тезлиги, м/сек. (14-жадвал)
Ҳаракатлантирувчи барабан қуввати
Nб = N1 + N2, кВт, (66)
4. Талаб қилинадиган двигател қуввати
Nдв = , кВт (67)
- двигательнинг фойдали иш коэфициенти (0,6-0,7)
5. Ҳаракатлантирувчи барабан тортиш кучи
Рт = Nб 103 / V, Н (68)
6. Лентани максимал таранглаштириш кучи (Эйлор формуласи)
Sмах = , Н, (69)
- барабан билан ташманинг илашиш (ўралиш) бурчаги радианларда 2-жадвалдан олинади
- барабан билан тасма орасидаги ишқаланиш коэффициенти
ҳамда е нинг қийматлари 15-жадвалда келтирилган.
7. Лентага қўйиладиган таянч прокладкалар сони
i = (70)
[p] – битта таянч прокладканинг 1 м энига тўғри келадиган юк миқдори (Н/м) [p] = 6104 Н/м
Топилган прокладкалар сони бутун қисмга яхлитланиб 13-жадвалдан олинади
8. Ҳаракатлантирувчи барабан диаметри
Д = (0,120,15) i, м. (71)
9. Тортувчи барабан диаметри
Дн = 0,1 i, м. (72)
Ишни бажариш учун керакли маълумотлар 14-жадвал.
Вариант №
|
Птехн
|
Транспортер горизонтал қисмининг узунлиги, L1 м
|
Қиялик бурчаги, град
|
Кўтарилиш баландлиги Н, м
|
Доналарнинг максимал ўлчами, а, м
|
барабан билан тасманинг илашиш (ўралиш) бурчаги, , градус
|
Тасманинг ҳаракатланиш тезлиги V, м/с
|
Барабан юза материала
|
Ташилаётган материал
|
1
|
160
|
70
|
10
|
20
|
0,05
|
200
|
1,9
|
Резина
|
|
2
|
180
|
65
|
12
|
18
|
0,06
|
210
|
2,0
|
Пўлат
|
|
3
|
200
|
60
|
14
|
16
|
0,07
|
220
|
1,9
|
Чугун
|
|
4
|
220
|
55
|
16
|
14
|
0,08
|
240
|
1,8
|
Ёғоч
|
|
5
|
240
|
50
|
18
|
12
|
0,09
|
250
|
1,7
|
Пўлат
|
|
6
|
260
|
45
|
20
|
10
|
0,08
|
260
|
1,6
|
Чугун
|
|
7
|
280
|
40
|
19
|
11
|
0,07
|
270
|
1,5
|
Резина
|
|
8
|
300
|
35
|
17
|
13
|
0,06
|
280
|
1,4
|
Пўлат
|
|
9
|
320
|
30
|
15
|
15
|
0,05
|
290
|
1,3
|
Чугун
|
|
10
|
340
|
40
|
13
|
17
|
0,06
|
300
|
1,2
|
Ёғоч
|
|
11
|
370
|
50
|
10
|
19
|
0,07
|
280
|
1,1
|
Резина
|
|
12
|
400
|
60
|
10
|
16
|
0,08
|
260
|
1,0
|
Ёғоч
|
|
13
|
390
|
45
|
13
|
15
|
0,09
|
260
|
1,1
|
Пўлат
|
|
14
|
350
|
55
|
14
|
14
|
0,05
|
230
|
1,2
|
Чугун
|
|
15
|
330
|
65
|
15
|
13
|
0,06
|
210
|
1,3
|
Резина
|
|
15-жадвал
Барабан устки қатлами
|
|
е
|
=2000
|
=2200
|
=2500
|
=2700
|
=3000
|
Чугун ёки пўлат қатламли
|
0,30
|
2,95
|
3,10
|
3,60
|
4,00
|
4,81
|
Ёғоч қатламли
|
0,35
|
3,5
|
3,90
|
4,50
|
5,10
|
6,25
|
Резина қатламли
|
0,40
|
4,20
|
4,82
|
5,60
|
6,50
|
8,15
|
Do'stlaringiz bilan baham: |