Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон Давлат университети «Умумий физика» кафедраси

5.2.5. Назорат саволлари.
1. Электр токининг қандай турлари бор?
2. Чизиқли занжир қандай хусусиятга эга?
3. Энг содда электр занжирини тузинг ва уни изоҳланг.
4. Электр занжирини ўрганишда қўлланиладиган қандай асосий тушунчаларни биласиз?
А) ток кучи,кучланиш;В) энергия,қувват; С) тармоқ, тугун, контур; Д) истеъмолчи, электр манбаи; Е) қаршилик, сиғим, индуктивлик.
5.Электр занжиридаги қувват балансининг моҳиятини тушунтиринг.
6.5-расмда а,b,с,d,e,f,qнуқталардан қайси бирлари тугун ҳисобланади?А) а,b,d,B) a, b, f, e, C) a, b, c, d,D) c,d, E) барчаси тўғри
7. Иккинчи расмдаги d, c, j, i, d контур учун Кирхгоф 1-қонунини ёзинг.


5.3. Мавзу бўйича асосий хулосалар ва уларни мустаҳкамлаш:
Электр энергияси бошқа тур энергияларга нисбатан ишлатилиши ва узатилиши жиҳатидан энг қулай ҳисобланади. Шу сабабли бу энергия инсон ҳаётида муҳим аҳамиятга, хатто ҳозирги кунда турмуш тарзини электр энергиясиз тасаввур этиш мумкин эмас. Электр энергияси бундай мавқега эга бўлгунча узоқ ва мураккаб тараққиёт йўлини босиб ўтди. Бу йўл электротехника фанининг юзага келиши ва ривожланиши тарихидир. Электротехниканинг бу тарихи фзик олимлар дастлабки электр манбаларини яратиб, электр занжири ва унинг қонуниятлари тўғрисидаги тушунчаларнинг пайдо бўлиши ва уларнинг амалда ишлатилиши бўйича ўтказган тарибаларидан бошланади. Электртехниканинг тараққиётида Фарадей томонидан электромагнит индукция қонунининг яратилиши янги даврни бошлаб берди: янги турдаги энергия манбалари яратила бошланди. Ҳаётга ток машиналари ва токдан фойдаланиш масалалари кириб келди.
Электр энергиясини ишлаб чиқариш, ундан фойдаланишни ҳисобга олиш усулларини яратиш тақозо этади. Бу усуллар Ом, Жоул ва Ленц, Кирхгоф сингари олимларнинг яратган қонунлариида ўз ифодасини топди. Бу қонунлар электр занжиридан ток ўтаётганда сдир бўладиган барча ҳодисаларни ўрганишга, шунга кўра занжир элементларининг хоссаларини тавсифлашга имкон беради.
5.4. Мустақил ишлар учун топшириқлар:
1. Электр занжир элементлари ва уларнинг белгиланиши.
[7] 8-10 бет.
2. Тармоқ (линия) симларида кучланиш исрофи.
[6] 28-29 бетлар.