Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти

2) Elektromexanik teskari bog‘lanish

Elektr boshqarish tizimlarida elektromexanik va elektr teskari bog‘lanishlar qo‘llaniladi.




24.2-rasm.

SHularning ichida ko‘proq qo‘llaniladigan sxemalardan biri ko‘prik sxemasi (7.2_a-rasmga qarang) bo‘lib, unda ko‘prikning elementlaridan biriga mexanik ta’sir qilish natijasida elektr teskari bog‘lanish signali kiritish yo‘li bilan amalga oshiriladi. 7.2nchi b-rasmda esa elektromexanik teskari bog‘lanish variantlaridan yana biri ko‘rsatilgandir: r₁ va r₂ reostatning siljigichlariga ta’sir qilish natijasida transformatorning w₁ va w₂ ikkinchi chulg‘amlaridan kuchaytirgich k ning kirishga kelayotgan elektr signal kattaligi o‘zgaradi. Transformatorning birlamchi chulg‘ami o‘zgaruvchan tok tarmog‘ida oziqlanadi. Teskari bog‘lanishni ishorasini transformotorning ikkinchi chulg‘amlarini uchlarini almashtirib ulanish yo‘li bilan bemalol o‘zgartirilishi mumkin.

Ba’zi hollarda tezkor teskari bog‘lanishga ega bo‘lish uchun elektr ko‘prikli bog‘lanishlardan foydalaniladi; bunda ko‘prikning teskari bog‘-lanishda foydalaniladigan elkasidagi qarshilik o‘rniga taxogeneratorning yakori ulanadi, bu esa bajaruvchi dvigatelning o‘qini burchak aylanishiga proporsional ravishda elektrsignali kiritib berib turadi.