Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти

Бошқариш жараёнининг сифатини аниқлаш

Бошқариш жараёнининг сифатини таҳлил қилиш усулларини асосан икки гуруҳга бўлсак бўлади. Биринчи гуруҳга ўтиш жараёни эгри чизиғи бўйича бевосита сифатини баҳолаш (автоматик тизимларининг диффе­ренциал тенгламаларини интеграллаш усуллари), иккинчи гуруҳга эса билвосита қўшимча усуллар (сифат мезонлари) киради. Бевосита усуллар дифференциал тенгламаларни ечишни талаб қилади; қўшимча усуллар эса дифференциал тенгламаларни ечмасдан туриб жараённинг сифатини айрим кўрсатгичларини аниқлаш имкониятини беради.

Бошқариш жараёнига бир неча хил кўринишдаги талаблар қўйилади. Шулардан бири график талабдир. График талабда шундай бир оралиқ белгиланадики, ундан ташқарига бошқарилувчи ўзгарувчи тизимга таъсир қилувчи ҳар қандай реал таъсирда ҳам чиқиб кета олмайди. Шу берилган оралиқнинг асосий параметрлари бўлиб ўтиш жараёни вақти t_s, берилган қиймат h_б, хатолик ∆ ва бошқарилаётган ўзгарувчининг максимал даражада ортиб кетиши h_max саналадилар. Белгиланган, талаб қилинаётган сифат оралиғи ёки берилаётган таъсир бўйича бошқарилаётган ўзгарувчининг белгиланган қиймати ён-верида бўлади, ёки берилаётган таъмир бўйича хатоликни кўрсатувчи чизиққа нисбатан бўлади (8.6—расм).

8.6-расм