Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «энергетика»

ЭРКИН ЮГУРИШ УСУЛИ БИЛАН ЭЛЕКТР ЮРИТМАНИНГ ИНЕРЦИЯ МОМЕНТИ ВА СИЛТАНИШ МОМЕНТИНИ АНИҚЛАШ


Ишнинг мақсади: Электр юритманинг инерция моменти ва силтаниш моментини аниқлаш; ушбу моментларни аниқлашда амалий кўникмаларга эга бўлиш; электр юритманинг динамик моменти тўғрисидаги назарий маълумотни тажрибавий тасдиьини олиш.
Ишнинг режаси: 1. Лаборатория қурилмаси тузилиши билан танишиш, электр машиналар ва ўлчов асбобларининг паспорт қийматларини ёзиб олиш.
2
1.1-расм. Эркин югуриш усули билан инерция моментини аниқлаш бўйича тажрибаларни ўтказиш учун электр двигателни улаш схемаси


. 1.1- расмда кўр-сатилган схемани ва уни ўқитувчи текширгандан сўнг, салт ишлаш тажриба-сини ўтказиш.
3. Тажрибада олинган қийматлар орқали эркин югуриш эгри чизиьи n =f (t) ни қуриш.
4. Юқоридаги 2 ва 3 пунктларда олинган нати-жалар асосида агрегатнинг умумий инерция ва силтаниш моментларини аниқ-лаш.
5. Бажарилган иш тўғрисида хулоса чиқариш ва ҳисоботни тайёрлаш.
Ишга тайёргарлик кўриш. 1.Назарий маълумотни такрорлаш: статик ва динамик қаршилик моментлари; ЭЮ нинг асосий харакат тенгламаси; инерция ва силтаниш моментлари, электр юритманинг инерция моменти ва силтаниш моментини электр двигател валининг тезлигига келтириш.
А д а б и ё т: Кацман М.М. "Электрические машины и электропривод автоматических устройств" - М. Высшая школа. 1987, с.268-273.
2. Ишчи дафтарда тажриба натижаларини киритиш учун жадваллар ва графиклар учун координата тўрини тайёрлаш.
Ишни бажариш тартиби. Л а б о р а т о р и я қ у р и л м а с и. Лаборатория қурилмаси иккита ўзгармас ток двигателларидан иборат бўлган агрегат бўлиб, улардан бири параллел қўзғатишли электр двигател М дир (1.1-расм). Ушбу двигател ишга тушириш реостати ПР орқали рубильник Р1 ёрдамида манбаага уланади. Схемада вольтметр V манбаа кучланишини U=U_ном назорат қилиш ва амперметр А, якор занжиридаги ток кучини I_а ўлчаш учун қўлланади. Ушбу асбоблар кўрсатмаларининг кўпайтмаси двигател якор занжири истеъмол қилаётган қувватни белгилайди: Р_а=U_ном I_а (Вт).
Ушбу ишни бажариш жараёнида агрегатни айланиш частотасини ўлчашга алоҳида эътибор бериш зарур, чунки бу ўлчовларнинг аниқлиги иш натижасига таъсир кўрсатади. Агрегатнинг тезлигини узлуксиз равишда назорат қилиш ва қийматини белгилашда тахогенераторни ТГ кўллаш яхши натижаларни олишга сабабчи бўлади ва бунда тезлик - айл/мин бирлигида қабул қилинади. Вақтни ўлчаш учун секундомер ишлатилиши зарур.