бошка параграфи пайдо булади. WWW да таянч сузлар буйича бошка
хужжатнинг бутунлай бошка матнига тушиб крлиш, кандайдир дастурга
кириш, маълум харакатларни бажариш мумкин.
Шундай килиб, фойдаланувчилар
хужжат матнидаги ажратилган
сузлар, тасвирлар ва график элементларини танлаб, исталган йуналишда
кучишлари ва очик-ойдин узларини кизиктирган хужжатларга сакраб
утишлари мумкин (хужжатнинг каерда жойлашишидан катьий назар).
World Wide Web
даги ахборотдан фойдаланишда мижоз компьютер-
ларида
браузер
(browser)
деб аталувчи махсус дастурий таъминот ишлати-
лади. Бу илова фойдаланувчига асосан World Wide Web серверлари тавсия
этган Internet нинг турли-туман маълумотлари буйича кучишига имкон
беради. Хозирда Microsoft Internet Explorer ва
Netscape Navigator браузер-
лари оммавий туе олган.
Геперматнли файллар махсус
гиперматнни белгиловчи тил
HTML
(Hyper Text Mark-up Language)
ёрдамида ёзилади. Таъкидлаш лозимки,
тасвирлар ва бошка номатн ташкил этувчилари хужжат матнига
жойлаштирилмайди, балки алохида сакланади. Бунинг урнига хужжат
матнига зарур ташкил этувчи файл номини курсатувчи хавола
жойлаштирилади. 1998 йили хужжатнинг маъноли мазмунини хам
таъсифловчи
белгилашнинг кенгайтирилган тили
стандарти XML (Extended
Mark-up Language)
кабул килинди. Замонавий
браузерлар хужжатларни
XML
ва HTML форматларида укийди.
Гиперматнлар мухарририга эга булиб, ишчи мухитнинг исталган
тузилмасини, шу жумладан хужжатларни, файлларни, маълумотларни,
тасвирларни, дастурий таъминотни ва х,. яратиш мумкин ва бу янги
дастурий таъминот эмас, балки оддий гиперматн булади.
WWW сервиси
ахборотни йигиш, таркатиш ва урганиш жихатидан чегараланмаган
имкониятга эга. Улар таъминлайдиган график воситалар фойдаланувчилар
ва компаниялар орасида борган сари шухрат крзоняпти.
Хар к,андай компания Internetra бир ёки бир нечта серверни улаб
узининг Web-узелини яратиши мумкин. Бундай компаниялар хужжатларини
World Wide Web
га жойлаштириш имкониятига эга буладилар ва бу хуж-
жатлардан браузери булган хар к,андай Internet фойдаланувчиси
фойдаланиши мумкин. World Wide Web тавсия этадиган маркетинг
имкониятларидан фойдаланишга бошлаган
компаниялар бу хизматнинг
реклама ва махсулотни сотишда гоят катта афзалликларга эга эканлигини
тушуна бошлайдилар.
WWW
сервиси фойдаланувчига нафакат статик мазмунли хужжатлар-
ни курсатишга крдир. HTML-хужжатларда фойдаланувчи тулдирадиган ва
серверга кайтариладиган шакллар булиши мумкин. Шакл тулдирилишида
фойдаланувчи такдим этилган муълумотларга боглик, хрлда сервер динамик
тарзда "дархрл" жавоб хужжатини шакллантиради ва кандайдир кушимча
харакатларни бажаради масалан, кредит варакасидан пулни олади, авиачип-
тани брон килади, ёки хабарни фойдаланувчи курсатган пейджерга юбора-
ди. Тавсиф этилган технология асосида купгина Internet-магазинлар маълу-
мот берадиган хизматлар, талабнома берадиган тизимлар ва х,. яратилади.
WWW,
браузерлар ва бу хизматда ишлатилувчи "мижоз-сервер" моде-
лининг пайдо булиши билан татбикий дастур
яратувчилари универсал ин-
терфейс ва тармок, технологияларига эга булдилар.
Энди ахборот тизимини яратиш учун керакли шаклларни ёзиш ва бу
шаклларни фойдаланувчилар томонидан тулдирилишига сервер реакцияси-
ни дастурлаштириш талаб этилади. Мижоз компьютерида фак,ат WWW -
браузер ишлатилади, яъни тизим билан ишлашда хеч к,андай к,ушимча дас-
турий таъминот урнатилиши талаб этилмайди. Бундай тизим
Web-
интерфейсли
тизим деб аталади. Шаклларни ишлашга кушимча х,олда
WWW
браузерга сервердан дастурни юклаш ва уни фойдаланувчи компью-
терида бажариш имконини беради. Бундай дастурлар Java ва Java Script
тилларида ёзилади ва Web-интерфейсни бойитади.
Аммо бундай дастурлар-
нинг бажарилиши сезиларли х,исоблаш ресурсларини талаб этиши мумкин
ва доимо хавфсизлик нуктаи назаридан бенук,сон булавермайди.
Do'stlaringiz bilan baham: