Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

 
Мамлакат 
50 кг дон ишлаб чиқариш 
харажатлари, 
киши-кун 
100 л вино ишлаб 
чиқариш харажатлари, 
киши-кун 
Буюк Британия 
100 
120 
Португалия 
90 
80 
 
Иқтисодиёт назариясида халқаро ихтисослашувнинг устунликларини асослаш 
Рикардонинг классик схемаси билан чекланмаган. ХХ асрда халқаро ихтисослашувнинг 
қонуниятлари Э. Хекшер, Б. Олин, П. Самуэльсон, Ж. Кейнс, В. Леонтьев, Г. Хаберлер ва 
бошқа кўплаб иқтисодчилар томонидан тадқиқ қилинди. Жумладан, иқтисодий адабиётларда 
Хекшер-Олин-Самуэльсон модели 
деб юритилувчи модель алоҳида аҳамият касб этади. Бу 
модель асосчилари Э. Хекшер ва Б. Олин халқаро товар оқимларининг йўналиш ва таркибий 
тузилиши қай тарзда белгиланиши тўғрисидаги замонавий тасаввурларни ишлаб чиқдилар. 
П. Самуэльсон эса мазкур фикрларни амалий жиҳатдан ифодаловчи математик шартларни 
очиб берди. Мазкур модель асосида 
ишлаб чиқариш омиллари нисбати назарияси 
ётади. 
Маълумки, турли мамлакатлар ишлаб чиқариш омиллари – ишчи кучи, ер ва капитал билан 
турли даражада таъминланганлар. Агар мамлакат фақат қандайдир битта омил билан етарли 
даражада таъминланган бўлса, бу мамлакатда шундай омил сиғими катта бўлган товарларни 
ишлаб чиқариш арзонга тушади. Бу мамлакат учун уларни ишлаб чиқариш ва экспорт қилиш 
нисбатан фойдалиҳисобланади. 
1954 йили америкалик иқтисодчи В.Леонтьевнинг мақоласи эълон қилиниб, унда ўша 
даврда капитал ортиқчалигига эга бўлган мамлакат ҳисобланувчи АҚШ экспорти ва 
импортида меҳнат ва капитал тўлиқ сарфининг ҳисоб-китоби асосида Хекшер-Олин 
назариясини текширишга уриниб кўрилган. Бунда АҚШ капитал сиғими юқори бўлган 
товарларни экспорт қилиб, меҳнат сиғими юқори бўлган товарларни эса импорт қилиши 
тахмин қилинар эди. Натижа тескари бўлиб чиқиб,