Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

Эркин 
савдо 
тўғрисида 
Шимолий 
Америка 
битими 
(НАФТА) 
1994 йилдан бошлаб 
амалда бўлиб, ўз ичига АҚШ, Канада 
ва Мексикани қамраб олади. Бу 
мамлакатларнинг ўзаро савдо ва 
капитал 
ҳаракати 
асосидаги 
иқтисодий 
алоқаларининг 
миқёсларини қуйидаги маълумотлар 
орқали 
тасаввур 
этиш 
мумкин: 
АҚШда Канада экспортининг 75-80% 
(ёки Канада ЯММнинг 20%) сотилади. 
Канададаги тўғридан-тўғри хорижий 
инвестициялар таркибида АҚШнинг 
улуши 75 фоиздан, Канаданинг 
АҚШдаги улуши эса 9 фоиздан ортиқ. 
АҚШга Мексика экспортининг 70 
фоиздан ортиғийўналтирилиб, 
Шимолий Америка интеграцион гуруҳининг мавжуд таркиби Европадаги интеграция 
моделидан фарқ қилиб, бу қуйидагиларда намоён бўлади: 
–
АҚШ, Канада ва Мексика ўртасидаги иқтисодий ўзаро алоқаларнинг тенг 
нисбатлардаэмаслиги; 
–
бу гуруҳ аъзолари ривожланганлик даражасининг кескин фарққилиши. 
Эркин савдо тўғрисида Шимолий Америка битими (НАФТА)нинг асосий жиҳатлари 
қуйидагилардан иборат: 
–
барча божхона тўловларини бекорқилиш; 
–
товар ва хизматлар савдосидаги тарифсиз тўсиқларнинг аҳамиятли қисмини 
босқичма-босқич тугатиббориш; 
–
Мексикадаги Шимолий Америка капитал қўйилмалари учун шарт-шароитларни 
яхшилаш; 
–
Мексика молия бозорида АҚШ ва Канада банкларининг фаолиятиниэркинлаштириш; 
–
АҚШ, Канада ва Мексика арбитраж комиссиясини ташкилэтиш. 
Шунингдек, келгусида нафақат НАФТА доирасида ички минтақавий ҳамкорликни 
чуқурлаштириш, балки бошқа Лотин Америкаси мамлакатлари ҳисобига унинг таркибини 
кенгайтириш ҳам кўзда тутилмоқда. 
Жанубий-Шарқий Осиё мамлакатлари ассоциацияси (АСЕАН) 
1967 йилда ташкил 
топганлигига қарамай, фақат 1992 йилга келиб унинг иштирокчилари (Индонезия, Малайзия, 
Филиппин, Сингапур, Таиланд, Бруней, Вьетнам, Мьянма, Лаос) ўз олдиларига 2008 йилга 

---