Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

Тўғри ишбай ҳақ тўлаш тизимида 
ишлаб чиқариш 
меъёри қай даражада бажарилишидан қатъий назар, иш ҳақи 
ягона маҳсулот бирлиги учун белгиланган тариф бўйича 
тўланади. 
Ишбай-мукофотли ҳақ тўлаш тизими 
бир қанча 
кўрсаткичлар, масалан, режа топшириғидан ортиқча ҳажмда 
ишлаб чиқарилганлиги, юқори сифат даражаси таъминланганлиги 
ва бошқалар учун мукофот беришни назарда тутади. 
Ишбай- 
прогрессив ҳақ тўлаш тизимида 
ишчининг белгилаб қўйилган 
меъёр доирасида ишлаб чиқарган маҳсулотига унинг бирлиги 
учун белгиланган тариф бўйича иш ҳақи берилади, меъёрдан 
юқорисига эса оширилган ҳақ (тариф) бўйича пултўланади. 
Ишчиларнинг иш ҳақини табақалаштириш энг аввало 
давлат тариф тизими ёрдамида амалга оширилади. 
Тариф 
тизими – тармоқлар ва мамлакат минтақаси бўйича, улар 
ичида эса ишлаб чиқариш 
турлари, турли тоифадаги ходимлар малакаси ва меҳнат 
шароитларига қараб ишчи ва хизматчиларнинг иш 
ҳақи даражасини тартибга солиб турувчи меъёрлар 
мажмуи. 
Тариф тизими қуйидагиларни ўз ичига олади: 
-
тариф-малакамаълумотномалари; 
-
тарифставкалари; 

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
136 
-
тарифсеткалари; 
-
иш ҳақига нисбатан қўлланилувчи турликоэффициентлар. 
Тариф-малака маълумотномалари 
айрим касблар ва меҳнат турларининг батафсил 
тавсифи, у ёки бу аниқ ишни бажарувчининг билим ва кўникмаларига қўйиладиган 
талаблардан иборат бўлиб, уларда муайян ишни тарифлаш учун қўйиладиган разрядлар ҳам 
кўрсатилади. 
Тариф сеткасида 
разрядлардан ташқари тариф коэффициентлари ҳам бўлиб, улар 
биринчи разрядли ишчига ҳақ тўлаш билан кейинги разрядли ишчилар меҳнатига ҳақ 
тўлашнинг ўзаро нисбатини кўрсатади (биринчи разряднинг тариф коэффициенти ҳамма 
вақт бирга тенгбўлади).