Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
14 
1.5.
 
Иқтисодий жараёнларни илмий билишнингусуллари 
 
Реал иқтисодий жараёнларда илмий изланиш ва таҳлилларни амалга ошириш, 
республикамизнинг мустақиллик йилларида ижтимоий-иқтисодий тараққиёт йўлидаги 
саъйи-ҳаракатлари ва уларнинг натижаларини баҳолаш учун ҳам иқтисодиёт назариясининг 
илмий тадқиқот усуллари ва услубиятидан хабардор бўлиш, иқтисодий тафаккурлаш 
имкониятларига эга бўлишни тақозоэтади. 
Услубият – бу илмий билишнинг тамойиллари тизими, йўллари, қонун-қоидалари 
ва аниқ ҳадисларидир. 
Бу объектив реалликни билиш диалектикаси, мантиқи ва 
назариясини ўз ичига олувчи бир бутун таълимотдир. 
Диалектик усул 
қоидалари илмий билишнинг умумий усули бўлиб хизмат қилади. 
Иқтисодиёт назариясида қўлланиладиган 
бу 
тамойилларнинг 
айримлари 
қуйидагилардир: 
1)
иқтисодиёт бир-бири билан 
алоқада, 
чамбарчас 
боғлиқликда, 
зиддиятда, ўзаро таъсир қилиб турадиган 
турли бўғинлардан, бўлаклардан иборат 
яхлит бир жараёнки, у доимо ҳаракатда, 
ривожланишда, мазмунва шакл жиҳатдан 
ўзгариб турадиган ички ва ташқи 
ҳодисалар билан алоқадабўлади; 
2)
иқтисодий жараённинг ҳар бир 
бўлагини алоҳида олиб, унинг ўзига хос 
хусусиятларини, келиб чиқиш ва йўқ 
бўлиш сабаблари ва оқибатларини, унинг 
ижобий ва салбий жиҳатларини, ички ва 
ташқи 
алоқадорлик 
ва 
боғлиқлик 
томонларини замон ва макондаўрганиш; 
3)
иқтисодийжараёнларни 
оддийдан мураккабгача, қуйидан юқоригача ривожланишда, деб қараш. Бу ерда сон 
жиҳатидан ўзгаришлар тўплана бориб, сифат жиҳатидан ўзгаришга олиб келишини ҳисобга 
олиш зарур. 
4)
ички қарама-қаршиликлар бирлигига ва уларнинг ўзаро курашига ривожланишнинг 
манбаи сифатидаёндашиш.