Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

минтақалараро даражада 
янги мустақил давлатлар – МДҲ мамлакатлари 
билан интеграцияга киришди. Ўзбекистон биринчилар қаторида МДҲни ташкил этиш 
ғоясини қўллаб-қувватлади, унинг ташкилотчилари таркибига кирди, интеграцион ва 
кооперацион алоқаларини мустаҳкамлаш ҳамда унинг Халқаро иқтисодий қўмита (МЭК), 
Давлатлараро банк (МГБ), МДҲ Статистика қўмитаси каби институционал тузилмаларини 
шакллантиришда фаол иштирок этмоқда. 
Ўзбекистоннинг 
минтақавий даражадаги 
интеграцияси – бу умумий тарихга, ягона 
маданий анъаналарга, ўхшаш турмуш тарзи ва менталитетга эга бўлган қардош халқларни 
бирлаштирувчи Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш ва 
ривожлантиришдан иборат. Бундай интеграцион алоқанинг аниқ шакли сифатида 1992 
йилнинг январь ойида ташкил этилган Марказий Осиё минтақавий ҳамкорлиги (ЦАРС) 
ташкил этилди. 
Яна бир истиқболли, кучли салоҳиятга эга бўлган минтақавий бирлашмалардан бири – 
Шанхай ҳамкорлик ташкилоти (ШҲТ)дир
. ШҲТнинг шаклланиши 1992 йилдан Хитой 
билан чегарадош беш постсовет республикаларининг ўзаро чегараларни аниқлаш билан 
боғлиқ муаммоларни муҳокама қилишидан бошланган. Дастлаб “Шанхай бешлиги” деб ном 
олган бу ташкилот 1996 йилда Шанхайда, 1998 йилда Алматида, 1999 йилда Бишкекда беш 
давлат раҳбарларининг саммити чегараларни мустаҳкамлаш, чегара ҳудудларида қуролли 
кучларни қисқартириш каби масалаларни келишиб, ҳал этишга қаратилди. 2000 йил июлида 
Душанба саммитида Ўзбекистон биринчи Президенти И. А. Каримов кузатувчи сифатида 
қатнашди. 2001 йил 15 июнда Шанхай саммитида ташкилотга олтинчи бўлиб Ўзбекистон 
қўшилди, ШҲТни тузиш тўғрисидаги декларация эълон қилинди, “Терроризм, сепаратизм ва 
экстремизмга қарши кураш тўғрисида Шанхай конвенцияси” имзоланди. 2002 йил июлда 
Санкт-Петербургда олти давлат раҳбарлари “Шанхай ҳамкорлик ташкилоти хартияси”ни 
қабул қилдилар. 2003 йил май ойида Москвада ШҲТнинг ташкилий органлари, рамзлари 
тасдиқланиб, Ўзбекистон ташкилотнинг янги раиси этиб белгиланди. 2003 йил сентябрида 
Пекинда “ШҲТга аъзо давлатларнинг 20 йилга мўлжалланган савдо-иқтисодий ҳамкорлик 
дастури” қабул қилиниб, маҳсулот, капитал, хизмат ва технологиялар эркин айланиши 
шартлари белгилаб олинди, ШҲТнинг молиявий бюджети кўрилди. 2004 йил июндан бошлаб 
ташкилот тўла равишда ишга киришди. 2005 йилда Остона саммитида ва 2007 йил 15-16 
августда Бишкек учрашувларида Эрон, Покистон ва Ҳиндистон, Мўғулистон кузатувчи 
сифатида иштирок этди. 
2015 йилда Уфа шаҳрида ШҲТнинг навбатдаги саммити ўтказилди. Мазкур саммитда 
минтақавий муаммолар ва халқаро хавфсизликка доир долзарб масалалар юзасидан фикр 
алмашилди. Саммит якунида давлатлар рахбарлари томонидан Уфа декларацияси имзоланди. 
Унда 2025 йилгача ШҲТ ривожланиш стратегияси, 2016-2018 йилларга мўлжалланган аҳзо 

---