Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро мухандислик технология институти

1.2-расм. Газларни этаноламинли тозалаш қурилмаси технологик 
схемаси: 
1,13-газ сепараторлари 2,9-абсорбцион колонналар; 3,10,15-сувли 
совиткичлар; 4, 11-иссиқлик алмаштиргичлар қатори; 5,7,12,19-
насослар; 6,14-десорберлар; 8,17-буғли қайнаткичлар; 16-газ-сув 
ажраткич; 18-қолдиқни ҳайдовчи колонна. 
 
Тўйинган МЭА эритмаси 2-колонна пастидан чиқарилиб, 4-иссиқлик 
алмаштиргичда 80–900К гача иситилади ва 6-десоберга китирилади. 
Десорбер колонна кўринишидаги қурилма бўлиб, 0.15-0.20 МПа босимда 
ишловчи 14-16 элаксимон тарелкалар билан жиҳозланган. Колонна пасти 

---

40 
қисми берк тарелка билан тўсилган, у орқали МЭА эритмаси 8-қайнатгичга 
ўтади, ҳамда у 130
0
С га иситилиб, 2-колоннадаги берк тарелка остидан 
қайтарилади. Десорберда водород сулфид ва углерод икки оксиди 
қолдиқлари йўқотилади. Қайта тикланган МЭА 7-насос ёрдамида 4- 
иссиқлик алмаштиргичга ва сувли совитгич 3-га жўнатилади ва 20–30
0
С 
температура билан 2-колоннага қайтарилади. У эрга 5-насос ёрдамида тоза 
МЭА эритмаси ҳам берилади.
Тозаланган углеводородли газ 9-абсорбцион колонна юқорисидан 
чиқади ва 13-чи газ сепараторидан ўтиб, сўнгра қурилмадан чиқарилади. 
Тўйинган МЭА эритмаси 9-колонна пастидан чиқарилиб, 11-иссиқлик 
алмаштиргичларда иситилади ва қайта тиклаш учун 14-десорберга 
киритилади. Қайта тикланган МЭА эритмаса десорбер пастидан 12-насос 
ёрдамида йиғилиб, 11-иссиқлик алмаштиргичлар ва 10-совутгичлар орқали 
ҳайдалиб, 9-колоннага қайтарилади. Десорбер 14-пастки қисми 17-
қайнатгич орқали иситилади. Биргаликда десорбсияларган H
2
S ва СО 
газлари тозалашни I босқичидан сўнг 15-сувли совуткичдан ўтади ва у ерда 
сув буғлари конденсацияланади ва 16-чи газ-сув ажратгичга тушади. Газ 
сепаратори юқорисидан нордон компонентлар, пастидан эса сувли 
конденсат чиқарилади. Сувли конденсат 19-насос ёрдамида 6-десорберга 
берилади.
Моноетаноламин таъсирига кўра қўшимча реаксиялар углерод икки 
оксиди ва углеводород газларидаги кислород, углеродолтингугурти ва 
бошқа бирикмалар билан юқори қайнаш температурасига эга мураккаб 
аралашма ҳосил қилади. Масалан, водород сулфид билан кислород 
иштирокида моноэтаноламинли тозалаш шароитида қайта тикланмайдиган 
тиосульфат ҳосил қилади. Қўшимча ҳосил бўладиган маҳсулотлар 
миқдори циркуляцияланувчи МЭА эритмасига нисбатан таҳмин 5 % 
(масса) атрофида бўлади.
Тизимда қайта тикланмайдиган маҳсулотлар тўпланиб қолишидан 
чекиниш мақсадида МЭА эритмасини бир қисмини 14-десорбер пастидан 

---

41 
12-насос ёрдамида 18-колоннага ҳайдаш учун жўнатилади. Бу колоннага 
ишқор эритмаси берилади. Ҳайдаш вақтида ажралган сув буғи ва МЭА 
буғлари 14-десорберга қайтарилади. Юқори қайновчи қолдиқ маҳсулот 
канализасияга ташланади. Ҳайдаш колоннаси юқорисидаги температура 
170
0
С, пастида 200
0
Сда сақлаб турилади. Кўп ҳолларда ҳайдаш вакуум 
шароитида ўтказилади.