Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бошланғич профессионал таълимининг

III бўлим. Техник расм элементлари.

4	Текис шакл ва геометрик жисмларнинг техник расмларини қуриш.		Техник расм хақида тушунча ва унинг вазифаси. Соя ва штриховка турлари ва унинг вазифаси. Соя ва штриховка турлари ва унинг вазифаси. Моделнинг техник расмини чизиш ва унга соя бериш.	2		Н	1
IV бўлим. Машинасозлик чизмачилиги.
5	Кўринишлар. Асосий ва қўшимча кўринишлар.		Машинасозлик чизмаси ва унинг вазифаси. Хозирги замон чизмалари. Асосий ва ёрдамчи ишлаб чиқариш буюмларининг иш чизмалари уларнинг турлари ва вазифаси. Кўринишларнинг вазифалари. Асосий кўринишларнинг жойлашиши, қўшимча кўринишлар уларнинг жойланиши ва белгиланиши.	2		Н
6	Қирқим ва унинг турлари. Оддий қирқимлар. Мураккаб қирқимлар. Кесим ва унинг турлари.		Қирқим хақида тушунча. Қирқимнинг вазифаси, белгиланиши, мазмун ва мохияти. Қирқим бериш қонун-қоидалари. Қирқим турлари. Оддий ва мураккаб қирқимлар хақида тушунча. Махаллий қирқимлар, оғма қирқим хақида тушунча. Оддий қирқим турлари: горизонтал, фронтал, профил қирқимлар. Мураккаб қирқим синиқ ва поғонали қирқимга бўлинади. Оддий ва мураккаб қирқимнмнг бир-биридан фарқи. Махаллий қирқимлар ва уларнинг вазифаси. Оғма қирқимнинг вазифаси. Қирқим берилган юзани 45* қияликда штрихлаш. Кесим хақида тушунча, кесимнинг мазмун мохияти ва вазифаси. Кесим турлари: устама ва четга чиқарилган кесим хақида тушунча. Устама ва четга чиқарилган кесимларнинг чизмада тасвирланиши ва белгиланиши. Кесимнинг қирқимдан фарқи.	2		Н	1
7	Ажраладиган ва ажралмайдиган бирикмалар.		Турли машина ва механизмларида учрайдиган типик бирикмалар хақида тушунча. Деталлар бирикмалариниг турлари: ажраладиган ва ажралмайдиган бирикмалар. Ажраладиган бирикмалар хақида тушунча ва уларга мисоллар. Ажралмайдиган бирикмалар хақида тушунча ва уларга мисоллар. Стандарт деталлар хақида тушунча. Шпонкали ва шлицали бирикмалар хамда уларнинг вазифалари. Шпонкали ва шлицали бирикмаларнинг турли хилларини тасвирланиши. Штифтлар билан бириктириш. Парчин михли бирикмалар ва уларнинг вазифаси. Парчин михли бирикмаларни тасвирлаш. Парчин михли бирикмаларни тасвирлаш бирикмаларни тасвирлашда йиғиш чизмасида қўлланиладиган соддалаштиришлар. Пайванд бирикмалар ва уларнинг вазифаси. Пайванд чокларининг асосий турлари, уларнинг чизмада шартли тасвирлаши, белгиланиши. Ўзаро пайвандлаб бириктирилган деталлардан иборат узел ва буюмларнинг тасвирлаши. Пайванд узелларни тасвирлашда йиғиш чизмасида қўлланиладиган соддалаштиришлар. Кавшарлаб ва елимлаб бириктириш. Асл нусхаларни тайёрлаш.	2		А	1
8	Реьзбали бириктириш деталлари.		Цилиндр сиртидаги винт чизиқ. Хар хил профилли резьбалар. Резьбани тасвирлаш. Ўйиқлар, фаскалар. Стандарт ва махсус резьбаларни белгиланиши. Стандартмас профилли резьбаларни тасвирлаш ва белгилаш. Резьбали бириктириш деталларнинг хақиқий ўлчамлари бўйича ГОСТга мувофиқ тасвирлаш. Резьбанинг ташқи диаметрига қараб шартли муносабатларга асосан резьбали махкамлаш деталларни йиғиш чизмасида тасвирлаш. Резьбали бириктириш деталларни тасвирлашда йиғиш чизмасида қўлланувчи соддалаштиришлар. Болтли, шпилкали ва винтли бирикмаларни тасвирлаш, труба резьбаларининг хусусиятлари, фитинглар қўлланган трубаларнинг хусусиятлари. Резьбали бирикмаларни тасвирлаш. Ички ва ташқи резбаларнинг белгиланиши.	2		А	1
9	Деталларнинг иш чизмаларини чизиш. Тишли узатмалар.		Иш чизмаларига оид техникавий талаблар. Иш чизмалари: таьрифи, вазифаси ва уларга қўйиладиган талаблар. Деталнинг берилган эскизига мувофиқ иш чизмасини чизиш тартиби. Масштаб танлаш, формат ва компоновкалаш. Тишли узатмаларнинг турлари ва вазифалари. Стандартга мувофиқ белгилар. Таьрифлар ва асосий терминлари. Иш чизмасида тишли ғилдирак ва червякларнинг шартли тасвири. Стандартга мувофиқ цилиндрик конуссимон ва червякли узатмаларнинг шартли тасвири. Тишли узатмаларнинг амалий ахамияти.	2		А	1