Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

Технологик жараѐнни олиб борилиши тартиби.
Паст 
ҳароратли ажратиш қурилмаси ¾ навбатидан келаѐтган табиий газ, 
газни сеолит ѐрдамида тозалаш қурилмасининг Е-1 ажратгичи 
(ажратгич)га киради. Е-1 ажратгичда газнинг таркибидаги суюқлик 
ва механик аралашмалар қисман ушлаб қолинади. Табиий газ Е-1 
нинг юқори қисмидан чиқиб, адсорберларни юқори қисмидан
параллел равишда киради. Газ таркибидаги H
2
S ва CO
2
цеолит 
ѐрдамида тозаланади (яъни сеолитга ютилади), тозаланган табиий 
газ адсорбернинг пастки қисмдан чиқиб, фильтрдан ўтади, 
магистраль газ қувурига ва пропан–бутан аралашмасини олиш 
қурилмасига юборилади. Битта блокда 8та адсорбер бўладии, 
улардан 6таси адсорбция (тозалаш 9 соат давом этади.), 1таси 
регенирацияда (1.5 соат давом этади.) ва 1таси совитишга қўйилади 
(1.5 соат).
5.31-rasm.Tabiiy gazni seolit yordamida tozalash qurilmasining texnologik 
sxemasi 
Ҳар бир адсорбер 83 минг.м3/соат газни тозалаш қувватига 
эга.Адсорбердан чиқадиган тоза газнинг 15 %-и олинади ва 

---

222 
адсорбернинг пастки қисмидан совутишга берилади. Совутишга 
бериладиган газ адсорбернинг юқори қисмидан чиқиб, иссиқлик 
алмашгичга киради (310оС). Иссиқлик алмашгичда ҳарорат 
кўтарилади (320оС) ва печкага киради. Печкада ҳарорат 
330-340оС.гача кўтарилади, регенирация учун адсорбернинг пастки 
қисмидан берилади. Регенирация жараѐнида H
2
S ва CO
2
газлар 
сеолит таркибидан ажралади ва адсорбернинг юқори қисмидан 
чиқиб, иссиқлик алмашгичга берилади. Бунда ҳароратни алмашиши 
натижасида регенирация газининг ҳарорати 200–210 оС.гача тушади 
ва ундан ҳаволи совутиш агрегати (ҲСА) орқали 85-90 оС ва 
совутгич орқали 50-55 оСгача совутилади ва Е-2 ажратгичдан ўтиб, 
АСО-1.2 қурилмаларига юборилади.