Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

 
 
Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар 
1.
Қўшилган қиймат солиғининг давлат бюджети даромадларини 
шакллантиришдаги аҳамияти қандай?
2.
Қўшилган қиймат солиғини тўловчилари кимлар? 
3.
Қўшилган қиймат солиғи объекти қандай аниқланади?
4.
Қўшилган қиймат солиғига солиқ солинадиган база деганда нимани 
тушунасиз?
5.
Қўшилган қиймат солиғига имтиёзлар нималардан иборат? 
6.
Қўшилган қиймат солиғи ставкалари ва уларни қўллаш тартиби 
қандай? 
7.
Ноллик ставка қайси товарлар (иш ва хизматлар)га нисбатан 
қўлланилади? 
8.
Ҳисобварақ-фактуралар қандай тўлдирилади ва унда қўшилган 
қиймат солиғи қайси пунктларда кўрсатилади? 
9.
Қўшилган қиймат солиғини тўлаш ва ҳисоботни тақдим этиш тартиби 
қандай? 
10.
Қўшилган қиймат солиғи қайси формула орқали аниқланади? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

2 
Вахабов А.В. ва бошқ. Хорижий инвестициялар.-Т.: Молия, 2010 йил.87-88 б. 
12
0 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Маъруза 12. АКЦИЗ СОЛИҒИ (2-соат) 
Режа: 
 
1. Акциз солиғининг иқтисодий моҳияти ва вужудга келиш. 
2. Солиқ тўловчилар.
3. Солиқ солиш объекти ва солиқ солинадиган база.
4. Акциз солиғи ставкалари. 
5. Акциз солиғини хисоблаш. 
6. Ҳисоб-китобни тақдим этиш ва солиқ тўлаш тартиби.
 
АКЦИЗ СОЛИҒИ 
 
1. Акциз солиғининг иқтисодий моҳияти ва вужудга келиш. 
 

---

2 
Вахабов А.В. ва бошқ. Хорижий инвестициялар.-Т.: Молия, 2010 йил.87-88 б. 
12
1 
Солиқ психологияси нуқтаи назардан барча солиқлар истеъмол предмети 
ҳисобланади, Акцизлар ҳам шулар жумласига киради ва қуйидаги афзалликларга эга. 
Товарнинг нархида ўтирганлиги учун улар кўзга кўринмайди, солиқнинг катта-
кичиклигкни билмаган сотиб олувчи унинг нархида солиқ ўтирганлигини билмай туриб 
товарни сотиб олади. Бу одатда билвосита солиқ бўлиб, уни яхшиси кўринмас деб аташ 
мақсадга мувофиқ бўлур эди. Солиқ ундиришнинг бу усули ҳукуматнинг энг яхши кўрган 
усулидир. Акцизлар — товарлар учун қуйиладиган билвосита солиқларнинг бир тури 
бўлиб, қўшилган қиймат солиғидан фарқли маълум бир чегараланган тур ва гуруҳдаги 
маҳсулотларнинг нархига ёки кўрсатилаётган хизматларнинг тарифига қўшилади. 
«Акциз» сўзи франқуз тилидан келиб чиққан бўлиб, чопиб ташлаш маъносини билдиради. 
Бу ердан Солиқ тўловнинг ўзига хос хусусиятлари келиб чиқади. Акцизлар товар нархига 
қушилади ва ҳукуматга унинг қийматидан бир қисмини олишга ёки кесиб олишга имкон 
беради. Устига қўйилган қўшимча нарх маҳсулот ишлаб чиқаришнинг унумдорлигани ёки 
бирон бир алоҳида хусусиятларини билдирмайди, балки Акциз товарларини ишлаб 
чиқариш ва реализация қилишнинг алоҳида шароитларидан келиб чиқиб белгиланади. 
Ўзбекистонда Акциз солиғи 1992 йилда қўшилган қиймат солиғи билан 
биргаликда оборот солиғи ва сотувдан олинадиган солиқлар ўрнига жорий қилинган. 
Унинг қўшилган қиймат солиғидан фарқли томони шундаки, у айрим товарлар ва 
маҳсулотларни чегаралаб олган ва у бажарилган иш, кўрсатилган хизматларга нисбатан 
қўлланилмайди. Акциз солиғи индивидуал характерга эга бўлиб, фақат Акциз ости 
товарларга нисбатан қўлланилади.
Акциз солиғи қўшилган қиймат солиғига тортиладиган базада ва нархда ҳисобга 
олинадиган юклаб жўнатилган товарлар қийматининг бир қисмини эгри солиқ сифатида 
бюджетга ундириш шакли ҳисобланади. Акциз солиғи Давлат бюджети даромадларини 
шакллантиришда салмоқли ўрин эгаллайди