Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

Маҳсулот - бозор матрицаси 
Кўрсаткичлар 
Ҳозирги кунда 
ишлаб 
чиқарилаётган 
маҳсулот,% 
Ишлаб 
чиқарилаётган 
маҳсулотга боғлиқ 
бўлган янги 
маҳсулот,% 
Мутлақо 
янги 
маҳсулот,% 
Мавжуд бозор 90 60 30 
Янги, аммо мавжуд 
бозорга боғлиқ бозор 
60 40 20 
Мутлақо янги бозор 30 
20 
10 

---

253
Тез ўсувчи тармоқларда ўз ўрнини мустаҳкамламаган 
корхоналардаги вазият қўшимча таҳлилни талаб этади. 
Стратегиялар 
вариантларини 
танлашда, 
корхона 
маҳсулот/бозор матрицасидан фойдаланиши мумкин. 
Бирор стратегияни қабул қилишда раҳбарият қуйидаги 4 
омилни ҳисобга олиши лозим: 
Таваккалчилик. Ҳар бир қабул қилинаётган қарор учун 
таваккалчиликнинг қандай даражаси мумкинлиги. 
Олдинги стратегиялар ва уларнинг натижаларидан хабардор 
бўлиш, янги стратегияларни муваффақиятлироқ ишлаб чиқишга 
ёрдам беради. 
Вақт омили. Кўпгина ҳолларда яхши ғоялар ўз вақтида таклиф 
этилмаганлиги учун муваффақиятга эришмайди. 
Корхона эгалари. Стратегик режа корхона менежерлари 
томонидан ишлаб чиқилади, аммо айрим ҳолларда корхона эгалари 
уни ўзгартиришга мажбур қиладилар. Корхона раҳбарияти буни 
эътиборга олиши лозим. 
Стратегия ишлаб чиқиш уч йўл билан амалга оширилади: 
юқоридан пастга, пастдан юқорига ва маслаҳатчи корхона 
ёрдамида. Биринчи ҳолатда стратегик режа корхона раҳбарияти 
томонидан ишлаб чиқилади ва буйруқ сифатида қуйи поғоналарга 
етказилади. 
«Пастдан юқорига» усулида ҳар бир бўлим (маркетинг 
хизмати, молиявий бўлим, ишлаб чиқариш бўлинмалари ва ҳ.к) ўз 
ваколати доирасида, стратегик режани тузиш бўйича ўз 
тавсияларини ишлаб чиқади. Кейинчалик ушбу тавсиялар 
раҳбариятга етказилади ва улар умумлаштирилиб жамоада 
муҳокама қилинади. Бу корхона бўлимларида йиғилган тажрибадан 
самарали фойдаланиш имконини беради. 
Шунингдек, корхона ташкилотни ўрганиш ва стратегия ишлаб 
чиқиш учун маслаҳатчилар хизматларидан фойдаланиши ҳам 
мумкин. 

---

254