Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика институти педагогика-психология кафедраси

Шарқ уйғониш даври алломаларининг гурухий терапия хақидаги фикрлари
Навбатдаги қарашлар бу шарқ уйғониш даври алломаларининг қарашлари бўлиб, улар хам ўз фикрларида гурухий хамжихатлик, бирлик шахслардаги бир қатор хислатларни вужудга келтиришини ўз асарларида баён этишган. Жумладан: Абу наср Фаробий (873-950) ўрта аср ижтимойи-фалсафий фикр тараққиёти мутафаккири хисобланади. Абу наср Фаробий ўз асарларида инсон камолоти унинг хулқ атвори ва ахлоқига алохида эътибор берган шу билан бир қаторда Фаробий инсон камолотга ва муваффақиятга ёлғиз ўзи эриша олмайди. Бунинг учун у бошқалар билан алоқада бўлиши уларнинг кўмаклашуви, ишончига мухтож бўлади дейди. Бунинг учун унга ишончли йўлбошчи керак деб таъкидлайди. Фаробий ўз қаршларида айнан йўлбошчига урғу бериши хозирги кундаги тренинг жараёнидаги тренер ва иштирокчилар ўртасидаги муносабатнинг яққол намунаси эмасмикан.
Абу Али ибн Сино (980-1037) бухоролик қомусий олим хам ўз асарларида камолотга эришишнинг биринчи меъзони маърифат эгаллашдир деб билади. Бу мақсадга эришиш учун инсон қийинчиликлардан қўрқмаслиги зарур дейди Абу Али ибн Сино болани мактабда ўқитиш ва тарбиялаш зарурлигини қайд этиб ўтиш билан бирга бола жамоада ўқитилиши лозимлигини айтиб ўтади. Агар ўқувчи жамоада ўқиса зерикмайди, бир-биридан қолмаслик учун харакат қилади, мусобақалашиш истаги ривожланади дейди болалар биргаликда тўпланганларида бир-бирини хурмат қила бошлайдилар, дўстлашадилар, ўқув материалларини ўзлаштиришда бир- бирларига кўмаклашидилар деб таъкидлаб ўтади. Ибн Сино болани жамоада ўқитиш хақида фикр юритар экан боланинг ўз шахсий фикрини баён этиб бера олиши кўникмасини шакллантириш бундан ташқари ўқитишнинг жисмоний машқлар билан биргаликда олиб бориш зарурлигини таъкидлайди. Буларнинг натижасида бола баркамол, хам жисмонан хам ақлан етук бўлади. Бола жамоада ўқир экан мослашувчан бўлиб ўз фикрига эга шахс бўлиб етишади деб таъкидлайди.
Муслихиддин Саъдий хижрий (580) йилда туғилган файласуф Муслихиддин ўзининг “Гулистон” асарида камолга интилувчи шахс жасурлик, эпчиллик, чаққонлик, мардлик хислатларини ўзида мужассамлаштирган бўлиши лозим дейди. Бунинг учун эса, жисмоний тарбия ва кунлик бадан тарбия ва жисмоний машқлар инсоннинг етукликка, ахлоқий камолот билан уйғун бўлишига олиб келади дейди. Дарҳақиқат жисмоний етукликнинг муҳим белгиси ирода, ҳамда мустаҳкам характерни вужудга келтиради деб таъкидлайди. Муслихиддин Саъдий ўз ҳикояларида жисмоний жиҳатдан чиниқишнинг инсон саломатлигини таъминлашга аҳамияти ката бўлиши билан бирга, инсоннинг ўз кучи ва иродасига бўлган ишонч, кўнгил хотиржамлиги билан яшаш завқи унинг ҳар қандай машаққатларга бардош бера олишини таъкидловчи омил эканлигини кўрсатади беради.