Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Ma'lumki, oila paydo bo‘lib to tugagunga qadar bir qancha bosqichlardan 
o‘tadi. Ular : 
Oilaning tashkil topishi (nikohga kirish)
Birinchi farza
ndni tug‘ilishi (farzand ko’rish faoliyatini boshlanishi),
Ohirgi farzand tug‘ilishi
(farzand ko’rish faoliyatini tugallanishi), Oxirgi 
farzandni oilali bo‘lishi,
Oilani tashkil etgan er yoki xotinni dunyodan ko’z yumishi
(oilaning 
tugallanishi).
Yuqorida keltirilgan jarayonlar oilaning hayotiy davrlari bo‘lib, oila davomiyligiga 
muntazam qaytarilib turadi. Ushbu davrlarning har birini o‘ziga xos xususiyatlarini, 
ijtimoiy-iqtisodiy muammolari mavjuddir. Ana shu muammolar ham oila 
sotsiologiyasining o‘rganish doirasiga mansubdir. 
Oila tarbiyasi masalalarini o’rganish ham oila sotsiologiyasida keng o’rin olgandir. 
Oila tarbiyasi oilada ota-onalar, katta kishilar tomonidan bolalarni tarbiyalash bo‘lib, 
yosh avlodni har tomondan rivojlanishida muhim ahamiyatga egadir. Oila tarbiyasida 
oilaviy tartib, oila a'zolarining bir-biriga munosabati, ota-ona va katta kishilarning hulq-
atvori, madaniy va siyosiy saviyasi, oila byudjeti, sharoiti asosiy omil hisoblanadi. 
Oila huquqi ham oila sotsiologiyasi tomonidan o’rganilib, unda asosiy e'tibor 
nikoh, qarindoshlik, bolalarni farzandlikka va tarbiyaga olishdan kelib chiqilgan 
munosabatlarni, nikohga kirish munosabatlarini, er-xotin, ota-ona bilan bolalar va 
34
B.Aliеv, M.Mullajonova, B.Raxmonov “Sotsiologiya” Darslik:T.:2011-y.260-b.

---

85 
oilaning boshqa a'zolari o‘rtasidagi shahsiy va mulkiy homiylik, vasiylikdan kelib 
chiqadigan munosabatlarni hamda nikohning bekor qilinishi bilan bog‘liq masalalarni 
o‘rganishga qaratiladi. 
Oila sotsiologiyasi qator ijtimoiy va tabiiy fan yo’nalishlari bilan uzviy aloqada 
tadqiqot o‘tkazadi va rivojlanib boradi. Bularga psixologiya, demografiya, etnografiya, 
tarix, ijtimoiy geografiya, siyosatshunoslik, aholi sotsiologiyasi, tug‘ilish sotsiologiyasi, 
o’lim sotsiologiyasi, migratsiya sotsiologiyasi, nikoh sotsiologiyasi, matematika, 
statistika, ekologiya kabi fanlar kiradi. 
Oila sotsiologiyasi o‘z tadqiqotlarida sotsiologik tadqiqotlar o‘tkazish, tarixiy 
taqqoslash, statistik va matematik usullardan foydalanadi. 
Oila sotsiologiyasi fan yo‘nalishining tadqiqot natijalari oilaning kelajak istiqbolini 
aniqlashda, davlat tomonidan oila va nikoh mustahkamligini ta'minlovchi qonun va 
tadbirlar joriy etilishida ilmiy asos va yo’llanma sifatida qo’llaniladi.