Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Birinchidan, jamiyatni tuzilishi
va tarkibi o‘rganiladi, ya'ni jamiyat qanday 
kishilardan iborat, ular qancha va qanday sinf yoki tabaqalarga mansubligi ko‘riladi. 
Ikkinchidan jamiyatda istiqomat qilayotgan kishilarning xatti-harakatlari 
nimalardan iborat, ya'ni ularning o‘zaro munosabatlaridagi xarakterlari 
ko‘riladi.
Bunda biz jamiyatda istiqomat qilayotgan kishilarning faoliyatlarini tasodifiy 
emas, balki aynan o’sha jamiyat qonuniyatlari asosida rivojlanib borishini 
ta'kidlashimiz kerak. Bunda jamiyat munosabatlari, aynan bir qancha kuchlar idora etib 
turgan munosabatlar orqali, kishilar u yoki bu munosabatlarni bajaradilar.. Jamiyatdagi 
kishilarning qanday tabaqalarga taqsimlanishi, ushbu jamiyatning qanday kishilardan 
iborat ekanligi, jamiyat ichki faoliyatida kishilarning o‘zlarini qanday tutishlari va ular 
orasida o‘zaro munosabatlarning qay darajada ekanligi, alohida bir kishilarning xatti-
harakati natijasida katta ahamiyatga molik bo‘lgan ijtimoiy tarixiy jarayonlarning 
vujudga kelishi, inson xatgi-harakatini qanday kuchlar boshqarib turishligi— 
kishilarning o‘zaro munosabatlaridagi xarakterining o‘zagini tashkil etadi. 
Uchinchidan, jamiyat taraqqiyoti uning rivojlanishi nuqtai-nazaridan 
o‘rganiladi.
Dunyodagi barcha hodisalar vaqtlar o‘tishi bilan o‘zgaradi. Taraqqiyotning 
misli ko‘rilmagan sur'atlar bilan rivojlanib borishi jamiyatdagi qadriyatlarni o‘zgartirib, 
o‘zga ikkinchi yoki uchinchi bir qadriyatlar bilan qorishtirib yubormoqda, kechagi 
avlodning yashash tarzi bugungi avlodnikiga mos kelmay qolmoqda, bugungi avlodniki 
esa ertangi avlodni yashash tarziga mos kelmaydi, ya'ni vaqt kutib turmaydi. Shuning 
uchun jamiyatni to‘liq tushunish uchun nafaqat uning tuzilishi va rivojlanishini, balki 
uning o‘tmishini, ya'ni tarxini ham sinchiklab o‘rganish, bu jamiyatni qanday tarkib 
topganligini, qanday shakllanganligini, rivojlanganligini bilmoq jamiyatni to‘liq 
tushunmoqlikka imkon yaratadi. 
Jamiyat ijtimoiy hodisaning umumiy va murakkab sistemasidir. Ijtimoiy 
faoliyatning belgilangan sotsial statusiga ega bo‘lgan, o‘zida ijtimoiy me'yor va 
qadriyatlarni aks ettirgan, individual sifatlarga (shaxsning ijtimoiy belgisi, qizqishlari, 
qadriyatlar yo’nalishi, shaxs motivlari va hokazo) ega bo‘lgan kishilar jamiyatning 
elementi hisoblanadi. 
Jamiyat umumny tabiiy-tarixiy sistema sifatida o‘zida ishlab chiqarish kuchlari va 
iqtisodiy munosabatlarning ijtimoiy, ideologik, siyosiy strukturalarining organik 
birligini tashkil etadi. Kishilarning turli ijtimoiy guruhlarning o‘zaro birligi yoki 
jamiyat hayotining turli sohalaridagi iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy, ijtimoiy faoliyatlari 
jamiyat sistemasining tabiiy-tarixiy xarakterini belgilashda muhim omil hisoblanadi.