Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

ГОСТ 
12
0-9 
001 
80
қайд
қилинган йил 
шифр ости тизимидаги
тартиб рақами 
шифр ости тизими 
тизим шифри 
Давлат стандарти индекси бўйича ГОСТ -1.2-68 ёки ГОСТ -1.3-68
1–жадвал. МХСТ стандартларининг ифодаланиш структураси.
Бир нечта, фойдаланиладиган тизимларни кўриб чиқамиз. 
Тизимни қуриш асосларининг ташкилий – услубий стандартлари, 
қуйидагиларни белгилайди: МХСТ нинг мақсадлари, масалалари,ёйилиш 
соҳаси; меҳнат мухофазаси соҳасидаги атамалар; хавфли ва зарарли ишлаб 
чиқариш омилларининг таснифи; ишчи ва хизматчиларга хавфсиз меҳнатни 
ўрганиш тартиби. 
Ҳозирги пайтгача МХСТ нинг 4 та асос бўлувчи стандартлари ишлаб 
чиқилган: ГОСТ 12.0.001 – 80 МХСТ. Асосий қоидалар: “ГОСТ 12.0.002 – 

---

бет. 
83 
80” МХСТ. Асосий тушунчалар, атамалар ва таърифлар: “ГОСТ 12.0.003 – 
74” МХСТ. Хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари. Таснифлар: “ГОСТ 
12.0.004 – 79” МХСТ. Ишловчиларни хавфсиз меҳнатга ўргатишни 
ташкиллаштириш. 
Ишлаб чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни текшириш ва 
ҳисобга олиш 
Ўзбекистон Республикасининг “Меҳнатни мухофаза қилиш ҳақида” 
Қонуннинг, Меҳнат кодексини бажариш ва Республика ҳудудида бахтсиз 
ҳодисалар ва ишловчиларнинг соғлиғига бошқа йўл билан зиён етишларни 
текшириш ва ҳисобга олишнинг ягона тартибини ўргатиш мақсадларида 
(мулк шаклидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлардаги 
меҳнат фаолияти шунингдек, алоҳида фуқаролар билан меҳнат шартномаси 
билан боғлиқ). Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 6.06.1997 
йилда 286 – сонли қарор қабул қилди. Унга асосан “Ишлаб чиқаришдаги 
бахтсиз ҳодисаларни ва ишловчилар соғлиғининг бошқача бузилишини 
текшириш ва ҳисобга олиш ҳақида Низом”и тасдиқланди ва 1997 – йил 1 – 
июлдан бошлаб кучга киритилди. 
Низом, шунингдек, қуйидагиларга ҳам тааллуқли: фуқароларга; суд 
ҳукми билан жазо ўтаётганлар ишлаб чиқаришда ишлаб юрган вақтда; иш 
бажарувчиларга; шахсларга; топшириқ ва пудрат билан, фуқаровий ҳуқуқий 
шартнома билан ишлаётганда; табиий ва техноген хусусиятли фавқулотда 
вазиятларни бартараф қилишда; чет эл фуқаролари ёлланиб ишлаётганда, 
агар махсус халқаро келишувда бошқа шартлар кўзланмаган бўлса; ҳарбий 
хизматчиларга, жумладан муқобил хизмат ўтаётганларга; қурилиш, қишлоқ 
хўжалиги корхоналарига ва ҳарбий хизмат билан боғлиқ бўлмаган бошқа 
ишларга юборилганда; талабалар ва ўқувчиларга; корхонада ишлаб чиқариш 
амалиётини ўтаётганда.