Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги

 
3.3. БАРГ - ФОТОСИНТЕТИК ОРГАН 
Яшил ўсимликларнинг барги энг муҳим органлардан бири бўлиб, унда 
фотосинтез жараёни содир бўлади. Шунинг учун ҳам барг асосий фотосинтетик 
орган деб аталади. Унинг ҳужайравий тузилиши транспирация, нафас олиш ва 
асосан фотосинтезга мослашиб тузилган (15- расм). Барг пластинкасининг 
устки ва остки томони пўст билан, қопланган. Қопловчи тўқима эпидермис бир 
қатор зич жойлашган ҳужайралардан иборат. Бу ҳужайралар юпқа пўстли, 
рангсиз ва тиниқ бўлиб, ёруғликни яхши ўтказади. Пўст ҳужайралари орасида 
жойлашган махсус жуфт ҳужайралар оғизчалар вазифасини бажаради. 

---

46
Уларнинг тургор ҳолати ўзгариб туриши мумкин ( шунга қараб улар ўртасидаги 
тешикча очилади ёки ёпилади). Оғизчалар кўпчилик ўсимликларда баргнинг 
пастки томонида, айримларида эса устки томонида ҳам бўлиши мумкин. 
Фотосинтез жараёнида ана шу оғизчалар орқали карбонат ангидрид ютилиб, 
молекуляр кислород ажралиб чиқади. 
 
15-расм . Баргнинг тузилиши 
1 - устки эпидермис,2 - кутикула, 3- бир-бирига зич жойлашган чўзинчоқ ҳужайралар, 
4 - бир-бири билан бўшлиқлар ҳосил қилиб жойлашган думалоқ ҳужайралар , 5 - остки 
эпидермис , 6- оғизчалар, 7 - хлоропласт, 8 - ксилема, 9 - флоэма, 10 - обкладка ҳужайралари 
Устки ва пастки пўстлар орасида барг этини (мезофилл) ҳосил қилувчи 
ҳужайралар жойлашган. Аксарият ер устида ўсувчи ўсимлик баргларида у икки 
қаватдан иборат. Устки пўст остида жойлашган қават таёқчаларга ўхшаш, 
чўзинчоқ бир-бирига зич жойлашган ҳужайралардан ташкил топган. Бу 
ҳужайраларга хлоропластлар сони кўп. Улар органик моддаларни синтез 
қилувчи асосий қават ҳисобланади. Унинг остидаги ҳужайралар кўпинча 
думалоқ шаклда бўлиб, бир-бири билан бўшлиқлар ҳосил қилиб жойлашади. 
Бўшлиқлар оғизчалар билан туташган. Бу эса газларнинг алмашинуви учун 
қулай шароит яратади. Ундан ташқари бу ҳужайраларда ҳам хлоропластлар 
бор, яъни улар фотосинтез жараёнида қатнашадилар. 
Баргларда фотосинтез тўхтовсиз давом этиши учун улар сув билан 
таъминланган бўлишлари керак. Бунда оғизчалар очиқлиги катта аҳамиятга 
эга.