Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

9. ҚУДУҚЛАРНИ ИШГА ТУШИРИШ 
9.1.Қатламни оқилона очиш технологияси 
мундарижа 
Қудуқ курилишининг энг масъул босқичи якуний этапдир. 
Бу боскичда маҳсулдор қатлам очилади, мустаҳкамловчи 
қувур туширилиб цемент эритмаси билан мустаҳкамланади, қудуқ 
туби тозаланиб, жиҳозланади ва қатламдан қудуққа нисбатан 
окимни таъминлаб қудуқ ўзлаштирилади; қудуқнинг бутун умр 
ишлаши уни кандай ишга туширилганлигига боғлиқ. 
Қатлам босими, қатламнинг нефтьга тўйинганлиги ва 
бошқа бир қатор омилларга кўра бу қатлам турли усулда очилиши 
мумкин. Қайси усул кўлланилишидан катъий назар қатламни 
очишда қуйидаги талаблар бажарилиши керак: 
1. Юкори босимли катлам очилганда қудуқда очиқ фаввора 
бўлиши олдини олиш; 
2. Қатламнинг табиий сизилиш хоссалари сақлаб қолиниши; 
3. Қудуқнинг узок муддат йўлдош сув ва газсиз ишини 
таъминловчи оралик (интервал) ни танлаш. 
Танланган оралиқдаги маҳсулдор қатламни очишда қудуқ
лойли эритма билан тўлдирилган бўлади. 
Кўп ҳолларда қатламни нотўғри очиш натижасида ва лойли
бурғилаш эритмаси фильтрати ғовакли муҳитга кириб бориши 
сабабли қудуқлардан саноат талабига мос маҳсулотни олиш 
имконияти бўлмайди. 
Шунинг учун лойли эритма нефтьли асосда тайерланса 
қатламга углеводородли суюқлик сизилиб, тоғ жинсларининг 
коллекторлик хусусиятларини ѐмонлаштирмайди. 
Маҳсулдор қатламни очишдан олдин қудуқ нефть билан 
ювилса яна ҳам яхшироқ натижаларга эришиш мумкин. 
Маҳсулдор қатлам ўқли, торпедали (снарядли) ва ўқсиз 
(кумулятив) перфораторлар ѐрдамида очилади. 
Перфорация тўри уюмнинг тузилишига қараб танланади. 
Кам цементлашган кумтошлар учун ўқли перфорация 
қўлланилса, нисбатан мустаҳкам ва паст ўтказувчанли қатламларда 
снарядли перфораторлар қўлланилади. 

---

83 
Мустаҳкам 
тоғ 
жинсларини 
очишда 
кумулятив 
перфоратордан фойдаланиш мақсадга мувофиқ деб ҳисобланади. 
Қатлам босими гидростатик босимдан юқори бўлган
уюмларнинг зичлиги 2.1:2.2 г\см
3
бўлган оғирлаштирилган лойли 
эритмалар ѐрдамида очиш тавсия этилади. 
Қатлам босими ва гидростатик босим тенг бўлса ва тоғ 
жинслари паст ўтказувчанли ва тез шишадиган лойли 
заррачалардан тузилган бўлса, нефтьли асосда тайѐрланган лойли 
эритмадан фойдаланилгани маъкул. 
Қатлам босими гидростатик босимдан паст бўлган ҳолларда 
зичлиги 0,2:0,3 г\см
3
бўлган икки ѐки уч фазали кўпикли
эритмадан фойдаланиш мумкин. 
Маҳсулдор қатламни очишда шунингдек суюқлик-қум 
аралашмаси ѐрдамида перфорация килиш усулидан ҳам 
фойдаланилади.