Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

10. ҚУДУҚ ТУБИГА ТАЪСИР ЭТИШ УСУЛЛАРИ 
10.1. Қудуқлар маҳсулдорлигининг пасайиши 
сабаблари 
мундарижа 
Қудуқларни ишлатиш жараѐнида вақт ўтиши билан бу 
қудуқларнинг маҳсулот миқдори камаяди. 
Маълумки, қудуқнинг маҳсулот миқдори асосан тоғ
жинсларининг ўтказувчанлигига боғлиқ. 
q
n
= 2

к

h (R
S
ат.
- Р
куд.туби.
) \ 

n 
(ln R
к 
\ R
куд.туби.
+ C
1
+ С
2
) 
Бу ерда: q
n
- қудуқнинг маҳсулот миқдори; 
к - ўтказувчанлик коэффициенти; 
h - қатлам қалинлиги; 
Р
кат 
- қатлам босими; 
Р
куд.туби
- қудуқ туби босими; 
R
қ
- таъмин контури радиуси; 
R
куд
- қудуқ радиуси; 
С
1 
С
2 
- қудуқнинг гидродинамик номукаммаллик 
коэффициенти. 
Тоғ жинсларининг табиий ўтказувчанлиги ҳам турли 
сабабларга кўра вақт ўтиши билан камаяди. 

---

86 
Нефть ва газ қудуқларининг ишлатилиши жараѐнида қудуқ 
туби қисми ўтказувчанлиги парафин, мум ва лойли заррачалар
тиқилиб колиши натижасида камаяди.
Қудуқ маҳсулдорлигини оширишнинг асосий йўлларидан 
бири - тоғ жинслари ўтказувчанлигини оширишдир. 
ўтказувчанликни ошириш мақсадида кимѐвий, механик, 
иссиқлик ва физик усуллар кўлланилади. 
Кимѐвий усуллар паст ўтказувчан карбонат тоғ жинсларида 
яхши натижа беради. Бу усул шунингдек таркибида карбонат 
қисмлари бўлган цементлашган қумтошларда ҳам муваффақиятли
ўтказилиши мумкин. 
Механик усуллар одатда зич тоғ жинсларида уларнинг 
дарзлилигини ошириш мақсадида қўлланилади. 
Иссиқлик усуллари ғоваклик каналлари деворини парафин ва 
мумдан тозалаш учун ва кимѐвий усулларни жадаллаштириш учун 
ишлатилади. 
Физик усуллар қудуқ тубидан қолдиқ сув ва майда 
дисперсли заррачалардан тозалаш учун қўлланилади.