Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. А. Омонов, Т. М.ҚОралиев



Download 2,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet156/178
Sana25.03.2022
Hajmi2,78 Mb.
#508769
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   178
Bog'liq
AVJG8PKux0b4zvMz4CXM2ijEjOQ4hiEWhBX6Dm8k

 
17.3. Жаҳон банки 
 
Жаҳон банки (ЖБ) БМТ таркибидаги ихтисослашган молиявий муассаса 
ҳисобланади. Жаҳон банки Халқаро тикланиш ва тараққиёт банки (ХТТБ) ва 
унинг бўлими ҳисобланган Халқаро ривожланиш ассоциацияси (ХРА), 
Халқаро молия корпорацияси (ХМК), Инвестицияларни ҳар томонлама 
кафолатлаш агентлиги (ИХКА) ва Инвестицион мунозараларни тартибга 
солиш бўйича халқаро маркази (ИМХМ) каби молиявий ташкилотларни ўз 
таркибига олади.
ЖБ таркибидаги биринчи учта молиявий ташкилот дунё ривожланиш 
банкининг вазифаларини бажаради, кейинги иккитаси эса ривожланаётган ва 
иқтисодиёти ўтиш жараёнини бошидан кечираётган мамлакатларга 
инвестиция оқимларини рағбатлантириш билан шуғулланади. 
Халқаро тикланиш ва тараққиёт банки
гуруҳ таркибида бош 
ташкилот сифатида Халқаро валюта жамғармаси билан биргаликда Бреттон – 
Вудседа 1944 йил 1 – 22 июлда бўлиб ўтган халқаро конференцияда ташкил 
топган бўлиб, фаолиятини 1946 йил июлдан бошлаган. 
ХТТБнинг ресурслари иккита манба:
биринчиси, акциядорларнинг капитали (6 фоиз атрофида) ҳисобидан;


356 
иккинчиси, халқаро молия бозорларида акцияларни жойлаштириш 
орқали (95 фоизга яқини) шакллантирилади.
Ташкилий жиҳатдан ХТТБ акциядорлик жамияти тамойили асосида 
ташкил этилган. ХТТБда акциядорларни овоз бериш сони уларнинг устав 
капиталидаги улуши доирасида аниқланади. ХТТБда асосий овоз бериш 
ҳуқуқи АҚШга (16,8%) тегишли, бу АҚШга банкда қабул қилинаётган 
қарорларга вето қўйиш ҳуқуқини таъминлайди, қарорларни қабул қилиниши 
учун умумий акциядорларнинг 85 фоизи овоз бериши лозим бўлади. Овозлар 
сони бўйича иккинчи ўринда Япония (8%) туради, шунингдек Германия 
(4,6%), Буюк Британия ва Франция (4,4% дан) мамлакатлари сезиларли 
овозлар сонига эга.
ХТТБнинг бошқарув органи Бошқарув кенгаши ва Директор (ижрочи 
орган)дан иборат бўлиб, Бошқарув кенгаши таркиби унга аъзо мамлакатлар 
молия вазири ёки марказий банки бошлиқларидан ташкил топади. Бошқарув 
кенгаши ҳар йили бир марта йиғилиб тегишли қарорларни Халқаро валюта 
жамғармаси билан келишган ҳолда қабул қилади. Банк сиёсий ўйинлардан 
ҳоли эмас, у ташкил топгандан буён америка фуқароси бўлган шахслар 
томонидан бошқариб келинмоқда.
ХТТБ ташкил топганда унга 38 мамлакат аъзо бўлган бўлса, 2004 йил 
июнь ойида уларнинг сони 184 тага етган. ХТТБнинг асосий фаолияти 
инвестицион лойиҳаларни кредитлашга қаратилган.
ХТТБнинг 1950 – 60 йилларга қадар асосий мақсади аъзо – 
мамлакатларнинг халқ хўжалигини тиклашга қаратилган бўлиб, 1960 
йиллардан сўнг ижтимоий лойиҳаларни кредитлаш масаласи биринчи 
даражага кўтарилди. Бунинг асосий сабаби кўпчилик мамлакатларда 
иқтисодий ўсиш сураътлари барқарор кўрсатикичга эга бўлсада, бой ва 
камбағаллар ўртасида фарқ ошиб бориш тенденцияси мавжуд бўлиб, бу эса 
ўз навбатида турли ижтимоий зиддиятларни келиб чиқишига сабаб бўлар 
эди. Шу боис, ХТТБ ўз кредитининг асосий қисмини айнан шу муаммоларни 
ҳал қилишга йўналтира бошлади.


357 
ХТТБ дунёда юз бераётган иқтисодий интеграциялашув, шунингдек
турли иқтисодий инқирозлар натижасида кредитлаш тамойилларини ва 
сиёсатини доимий равишда такомиллаштириб ўзгартириб боришга мажбур 
эди. Масалан, 1990 йиллардан кейин юз берган молиявий – иқтисодий 
инқирозларни бўлишида ХФЖ ва ХТТБ жиддий танқид остига олинди.
Қуйидаги расмда ХТТБнинг кредитларини тармоқлар кесимидаги 
таркиби келтирилган. Расмдан 1998 йилда банк томонидан берилган 
кредитларнинг деярли 30 фоизи молия соҳасига берилганлиги, 2008 йилда 
кредитларнинг асосий қисми давлат бошқаруви ҳиссасига тўғри 
келганлигини кўриш мумкин. Бу ХТТБнинг кредит сиёсатини унга аъзо – 
мамлакатларда юз бераётган ижтимоий – иқтисодий жараёнлар натижасида 
ўзгариб боарётганлигини англатади. 
0
5
10
15
20
25
30
35
1998
2002
Танспорт
Энергетика
Қишлоқ, ўрмон ва балиқчилик хўжалиги
Қайта ишлаш саноати
Соғлиқни сақлаш ва бошқа ижтимоий хизматлар
Таълим
Молия соҳаси
Давлат бошқаруви
Бошқа тармоқ ва йўналишлар
ХТТБнинг 1998 ва 2002 йилларда кредит портфели таркиби, жамига 
нисбатан фоизда. 

Download 2,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish