Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазириги

III. ФАННИНГ БОШҚА ФАНЛАР БИЛАН БОҒЛИҚЛИГИ
«Дастурлаш» фанидан олинган билим ва кўникмалар ўқувчиларни ахборот технологиялари соҳасида касбга йўналтиришда катта аҳамиятга эга. Ўқув материаллар асосан “Информатика”, “Дастурий таъминот” фанларга асосланади.

2. 
   ФАН МАВЗУЛАРНИНГ НАМУНАВИЙ РЕЖАСИ
   

“Дастурлаш”фани буйича тузилган дастурга кафедралар томонидан аниқ кўрсатмалар асосида 15 %гача ўзгартириш киритишлари мумкин ва ўқув муассасасининг ўқув – услубий кенгашларда кўриб чиқилиши тавсия этилади

№	Мавзулар номи	Аудиториядаги ўқув юклама,соатларда						Мустақил ишлар
		Жами	Назарий	Амалий	Лаборатория ишлари	Семинарлар	Курс ишлари
1	2	3	4	5	6	7	8	9
	Алгоритм тушунчаси. Асосий алгоритмлаш тушунчаси	6	4	2
	Чизиқли алгоритмлар	6	2	4
	Тармоқланиш (шартли ўтиш)	10	4	6
	Такрорланувчи алгоритмлар	14	4	10
	Функциялар ва амалларни бажариш	8	2	6
	Массивлар хакида тушунча	6	4	2
	Кўпхадлар	10	4	6
	Граф назарияси	18	8	6
	Дастурларни ишлаш усулари	8	2	6
10	Дастурлаш тиллари хақида	4	2	2
11	Раскал тили хақида тушунча	12	6	6
12	Шартли оператор тизими	8	4	4
13	Цикл операторлари	10	4	6
14	Мураккаб маълумотлар тури	20	8	12
15	Файллар устида амаллар	10	6	4
16	Модулларни ташкил қилиш ва ишлатиш	10	4	6
	Жами:	160	64	96

V. ФАН ДАСТУРИНИНГ МАЗМУНИ
1.Кириш

“Дастурлаш” дастурлаш курси алгоритм ва дастурларнинг тузилишини, ишлаш жараёнини лойиҳалашни ўргатади. Корхоналар соҳасидаги лойиҳалаш, режалаштириш, тизимларга хизмат кўрсатиш ўзгаришларни талаб қилади, шунинг учун ўқувчилардан барча алгоритм тилларини ўзлаштиришлари зарур. “Дастурлаш” фани дастурида дастурларни компьютерларда ишлаш этаплари ва дастурлаш медотлари ўрганилади.

2. Мазмуни ( 160 часов)
1 - бўлим . Алгоритм тушунчаси. Асосий алгоритмлаш тушунчаси. ( 6 соат)
Алгоритм тушунчаси. Алгоритм тузиш усуллари. Алгоритмни ёзиш усуллари. Алгоритм хусусиятлари. Блок – схемалар тузиш усуллари . Алгоритмларнинг график кўриниши.
2 - бўлим. Чизиқли алгоритмлар( 6 соат)
Алгоритмларни ёзиш усуллари. Асосий алгоритм тизимлари . Чизиқли алгоритмларни аниқлаш, тузиш ва блок-схемалари.
3 - бўлим. Тармоқланиш (шартли ўтиш) ( 10 соат)
Тармоқланиш алгоритм тизими. Тармоқланиш тизимининг тўртта варианти: агар - гарчи, агар – гарчи - ёки, танлаш, танлаш - гарчи. Тармоқланувчи алгоритмлар тузиш. Кўп шартли тармоқланувчи алгоритмлар. Шартли фукцияларни ҳисоблаш. Ҳисоблаш алгоритмларида тармоқланиш турлари.
4 – бўлим . Такрорланувчи алгоритмлар. ( 14 соат)
Шартлар асосида такрорланувчи алгоритмлар ва уларнинг ечиш йўлларини излаш. Параметрли такрорланувчи алгоритмлар ва тузиш усуллари.
5 - бўлим. Функциялар ва амалларни бажариш ( 8 соат)
Процедура ва функцияларни аниқлаш. Рекурсив функциялар. Процедура ва функциялар ёрдамида алгоритмлар тузиш. Маълумотлар ва ўзгарувчи параметрлар. Параметрсиз ва амалдаги параметрлар. Локаль ва глобаль ўзгарувчилар билан ишлаш усуллари.
6 – бўлим. Массивлар хакида тушунча ( 6 соат)
Бир ўлчамли массивлврнинг тузилиши ва операторлари.Бир ва кўп ўлчамли массивлар. Массив элементларини саралаш.
7 – бўлим. Кўпхадлар.(10 соат)
Кўпхадлар хақида тушунча ва унинг элементлари. Таққослаш усулари. Кўпхадлар устида амалларни бажариш.
8 – Граф назарияси.(18 соат)
Граф назарияси хақида тушунча ва уларнинг келиб чиқиши.Граф турлари ва уларнинг таркрорланиши.Граф ва орград орасидаги боғлиқликва уларнинг ечиш усуллари.
Граф даражаси.
9- бўлим. Дастурларни ишлаш усулари. ( 8 соат)
Модуль усуллари, фазали тизимлар, Top Down – лойиҳаси ва бошқа лойиҳалаш усуллари. Объектга мўлжалланган таҳлил.
Юқори даражали дастурлаш тилларида алгоритмлар яратиш.
10 - бўлим. Дастурлаш тиллари хақида . (4 часа)
Барча мавжуд дастурлаш тиллари хақида маълумотлар уларнинг ривожланиш тарихи ва моделлаштириш тушунчалари. Мазмуни: Assembler тили, алгоритм тиллари, объектга мўлжалланган дастурлаш.
11 – бўлим. Паскаль алгоритмик тили хақида ( 10 соат)
Тилнинг асосий тушунчалари ва алфавити.Операторлар,ўзгарувчилар ва процедура ва функцияларни аниқлаш. Дастур матнини ёзиш қоидалари.
12 – бўлим. Шартли оператор тизими. ( 8соат).
Шартли оператор хақида тушунча. Ўтиш шартлари ва танлаш оператори.
13 – бўлим. Такрорланувчи тизимлар.( 10 соат)
For … To … D цикл оператори. While … Do, Repeat … Until операторларининг тушунчаси.
14 – бўлим.Мураккаб маълумотлар тури. ( 20 соат)
Мураккаб маълумотлар тури хақида тушунча.Ишлаш диапазони.Массивлар ва уларнинг ёзилиши.Процедура ва функциялар.Қатор турлари.Қаторлар устида амаллар.
With оператори.
15 – бўлим. Файллар устида амаллар. ( 10 соат).
Файллар ва уларнинг турлари. Матн файллари ва бошқа турдаги файллар билан ишлаш.
Файллар устида амаллар. DOS файлари билан ишлаш.
16 – бўлим. Модулларни ташкил қилиш ва ишлатиш( 10 соат).
Модуллар ишлатилиши, ташкил этилиши ва уларнинг ишлатилиши. CRT – модули.
Унинг функцияси ва видео тасвирларда ишлатилиши. GRAPH модули ва уни ишлатиш.
3. Фан буйича амалий машғулотлар ( 96 соат)
Дастурни ўрганиш давомида лойиҳа методлари ва уларни ечиш йўлларини излаш, дастурлар тузиш ва уларни амалда қўллаш масалалари қўйилган. Уларни ўрганиш давомида ўқувчилар аниқ топшириқлар асосида ўзларининг билимларини мустаҳкамлаб борадилар.
1 - бўлим . Алгоритм тушунчаси. Асосий алгоритмлаш тушунчаси.( 2 соат)
Блок-схемлар ва уларни яратиш ва таҳлил килиш усуллари. .
2 - бўлим. Чизиқли алгоритмлар( 4 соат)
Алгоритмларни ёзиш усуллари Математика фани бўйича алгоритмларни ёзиш усуллари.
3 - бўлим. Тармоқланиш (шартли ўтиш) ( 6 соат)
Тармоқланувчи алгоритмлар тузиш. Кўп шартли тармоқланувчи алгоритмлар. Шартли фукцияларни ҳисоблаш. Квадрат тенгламани шартли алгоритм асосида ишлаш.