Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

Тадқиқот объекти ва предметининг белгиланиши. Электр
таъминоти тизимидаги бир чизиқли схемаларни модернизациялаш
ҳолатларини таҳлил қилишда тадқиқот объекти сифатида Фарғона “АЗОТ” 
ОАЖ корхонасининг бир чизиқли схемаси танлаб олинди. Тадқиқот 
предмети сифатида корхонадаги 110–6 кВ ли бир чизиқли схемалар ва 
улардаги автоматикалари белгиланди.  
Тадқиқот мақсади ва вазифалари. Бизга маълумки, электр 
таъминоти тизимидаги бир чизиқли схемалар бир–бир билан ўзаро уланган 
натурал 
кўринишдаги асосий электр жиҳозлари (генератор, 
трансформатор, линиялар) йиғма шиналар, коммутацион ва бошқа 
бирламчи жиҳозлар билан улар орасида натурал кўринишда бажарилган 
барча уланишлар мажмуидир. 
Бир чизиқли схемани танлаш электр станция(подстанция) электр 
қисмини лойиҳалашда асосий мезон ҳисобланади, чунки у элементларнинг 
тўлиқ таркибини ва улар орасидаги боғланишларни аниқлайди. Танланган 

---

9
бир чизиқли схемалар электрик уланишларнинг принципиал схемаси, ўз 
эҳтиѐж схемаси, иккиламчи уланишларнинг схемаси, монтаж ва бошқа 
схемаларни тузишда бошланғич маълумот ҳисобланади. Бир чизиқли 
схемаларда ҳамма қурилмаларнинг ҳолати узилган ҳолатда тасвирланади. 
Айрим ҳолларда схеманинг айрим элементларини иш ҳолатида кўрсатишга 
йўл қўйилади. 
Схеманинг ҳамма элементлари билан улар орасидаги боғланишлар 
конструкторлик хужжатларининг ягона системаси стандартларига 
мувофиқ кўрсатилади. 
Ишнинг мақсади бир чизиқли схемалар орқали истеъмолчиларга 
узлуксиз электр энергия етказиб бериш бўлса, вазифаларига 
қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: истеъмолчиларни электр билан 
таъминлашнинг ишончлилиги, таъмирлаш ишларининг бажарилишга 
мосланганлиги, электрик схеманинг оператив ихчамлилиги, иқтисодий 
жиҳатдан мақсадга мувофиқлиги.