Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

ҚД=ф/П,ПА, ПБ , И, Т, С/. 
Бу ерда: 
П, П
А
, П
в
турдош товарлар баҳоси; 
И — аҳолининг пул даромадлари; 
Т — аҳолининг диди ва нимани афзал кўриши; 
С — мулкий жамғарма. 
Агар товарлар баҳосидан бошқа жами омиллар ўзгармас деб олинса, талаб функсияси 
фақат баҳо функсиясига тенг бўлади. Яьни, 
Қд = ф/ П га тенг бўлади. 
Товар маҳсулоти ишлаб чиқарилишидан олдин унинг истеьмол хусусиятлари таҳлил 
қилинади, ҳамда рақибларнинг маҳсулотлари нимага сотилаётганлиги сабаблари 
ўрганилади.Ўрганиш амалиёти шу нарсани кўрсатдики, истеьмол хусусияти, яьни 
товарнинг ўз вазифасини бажариши унинг ҳаётдаги ўрнини беқиёс қилиб белгилайди, 
Товарнинг хусусиятлари ҳам инсон эҳтиёжларига кўра уч турга ажратилади: 
1. Товарларнинг моддий эхтиёжларини қондира олиш хусусиятлари; 
2. Уларнинг маьнавий эҳтиёжларини қондира билишлиги; 
3. Товарларнинг ижтимоий эҳтиёжларни тўлдирувчи эрганомик хусусиятлари. 
Биринчи хусусият товарларнинг инсон ҳаётида муаян вазифани бажариб, унинг 
моддий эҳтиёжини қондириш тушунилади. 
Товарларнинг эстетик хусусияти эса шакли, тузилиши, пардози ва хиди каби 
томонларини ҳисобга олса, эрганомика қисмида инсоннинг унумли ишлаши учун 
қулайлик яратиш имкониятлари ўрганилади. 
Якка тартибдаги эҳтиёжлар қуйидаги тартибда аниқланади: 
• оиладаги роли, мажбурият доирасига кўра; 
• бошқа одамлар билан муносабатига қараб; 
• гуруҳнинг шахсга ва шахснинг гуруҳга талаби билан; 

---

• катта жамоатчиликка қўшилиши билан ва ҳоказолар. Ҳозирда талаб ва таклифни 
ўрганган ҳолда маҳсулот ишлаб чиқариш корхоналарнинг гуллаб — яшнаши учун ҳал 
қилувчи омил ҳисобланади. Маҳсулот, иш ва хизматларга бўлган бозор талабининг 
максимал даражада қондирилиши бозор механизмининг зарур шартларидан бири 
ҳисобланади. Корхона фаолияти энг аввало, бозор регуляторлари асосида тартибланади. 
Бунда иқтисодий манфаатлар муштараклиги эьтиборга олинади.