Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

Eks’ort multi’likatori ham investistiyalar multi’likatori singari iste’mol sohasidagi ichki jarayonlar bilan bog’liq bo’lib, iste’mol yoki jamg’armaga so’nggi qo’shilgan moyillik ko’rsatkichlari orqali aniqlanadi:

,

bu erda:

M_x – eks’ort multi’likatori koeffistienti;

MRS – jamg’armaga so’nggi qo’shilgan moyillik;

MRC – iste’molga so’nggi qo’shilgan moyillik.

Eks’ort hajmining oshishini yal’i milliy ishlab chiqarish hajmiga ta’sirini quyidagi formula orqali aniqlash mumkin:
,

bu erda:

M_r – multi’likator;

∆X – eks’ort hajmining o’sishi.

Biroq, xalqaro savdo faqat eks’ortdan iborat bo’lmay, balki o’z ichiga im’ortni ham oladi. Agar eks’ortdan olingan daromadning bir qismi im’ortga sarflansa, u holda mamlakatning ichki xarid qobiliyati ‘asayadi. Im’ort jamg’arma singari boy berilgan imkoniyat sifatida amal qiladi, shuning uchun u matematik ifodalarda manfiy ishora bilan qo’llaniladi. Im’ortni jamg’arish funkstiyasiga o’xshagan holda tahlil qilish mumkin. Buning uchun im’ortga so’nggi qo’shilgan moyillik tushunchasini kiritib olamiz. Bu moyillik im’ort hajmi o’zgarishining daromad o’zgarishiga nisbati orqali ifodalanishi mumkin. Natijada im’ort multi’likatori formulasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

,

bu erda:

MRM – im’ortga so’nggi qo’shilgan moyillik.